2015-16 şırnak çatışmaları ne demek?

PKK¹
{{*}} KCK²
{{*}} HPG³
{{*}} YDG-H⁴
{{*}} YPS⁵ | taraf2 = {{*}}
{{*}} Türk Silahlı Kuvvetleri
{{*}} Özel Harekat Dairesi
{{*}} Özel Kuvvetler⁶
{{*}} Köy korucuları⁷ | taraf3 = | lider1 = Murat Karayılan
Cemil Bayık
Duran Kalkan ⁸
Mustafa Karasu ⁹ | lider2 = Recep Tayyip Erdoğan
Ahmet Davutoğlu
İsmet Yılmaz
Hulusi Akar
M. Celalettin Lekesiz | lider3 = | kaç_kişi1 = | kaç_kişi2 = | kaç_kişi3 = | kayıp1 = {{*}} Toplam 1464 (Cizre 666, Silopi 164, İdil 127, Şırnak il merkezi 507) ölü, yaralı veya tutuklu eylemci ya da militan¹⁰¹¹ | kayıp2 = {{*}} Toplam 540 ölü, yaralı veya rehin (iddia) asker, polis veya korucu;

<center>

Ölü

</center>

- 117 asker, polis veya korucu ^{121314151617
181920212223242526
272829303132333435
363738394041424344
454647484950515253
545556575859606162
636465666768697071
727374757677787980
818283848586878889}

<center>

Yaralı

</center>

- 420 asker, polis veya korucu^{909192939495
96979899100101102103104
105106107108109110
111112113114115116117
118119120121122123124125
126127128129130131132133
134135136137138139140141
142143144145146147148149
150151152153154155156
157158159160161162163
164165166167168169170
171}

<center>

Rehin <small>(iddia)</small>

</center>

- 3 asker veya korucu ^172173174 | kayıp3 = | kayıp_etiket = | notlar = {{*}} Meydana gelen olaylarda birçok sivilin yaşamını yitirdiği bildirilmektedir.<small>(bak)</small> 23 Ocak 2016 tarihinde yayımlanan raporda, sokağa çıkma yasağı uygulanan 16 Ağustos 2015 - 21 Ocak 2016 tarihleri arasında Cizre'de 66, Silopi'de 27 olmak üzere toplam 93 sivilin yaşamını yitirdiği bildirilmiştir.¹⁷⁵ 14 Aralık 2015 - 9 Ocak 2016 tarihleri arasında Cizre ilçesinde yaşamını yitiren kişi sayısının ise 39 olduğu belirtilmiştir.¹⁷⁶ }} 2015-2016 Şırnak çatışmaları, Türkiye'nin Şırnak il merkezi ile birlikte Cizre, İdil ve Silopi ilçelerinde 2015 yılının ikinci yarısından sonra özyönetim talepleri sonucu başlayan, güvenlik güçleri ile PKK, YDG-H ve YPS mensupları arasında devam eden çatışmalar bütünü.^177178179 Çatışmaların olduğu bölgelerdeki birçok mahalleye hendekler kazılmış, bu gelişmelerin ardından ildeki birçok mahallede sokağa çıkma yasakları ilan edilmiştir.

Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK), Aralık 2015'te çatışmanın olduğu mahallelere tank ve zırhlı araçlarla birlikte 10 bin asker göndermiştir.¹⁸⁰ Askeri kaynaklar tankların patlayıcı tuzaklanmış barikatları yıkmak için kullanıldığını belirtmiş, ordu birlikleri mahallelere girerek bu barikatların bulunduğu bölgelere top atışları yapmış¹⁸¹¹⁸² ve çıkan çatışmalar sonucu aralarında kadın¹⁸³¹⁸⁴ ve çocukların da^185186187 bulunduğu birçok kişinin yaşamını yitirdiği iddia edilmiştir.¹⁸⁸ İMC TV ve Nokta dergisi'nin de aralarında bulunduğu bazı kaynaklar, meydana gelen bazı sivil ölümlerin tanklardan yapılan top atışlarının evlere isabet etmesi sebebiyle meydana geldiğini bildirmişlerdir.^{189190191192193194} Top atışlarının ardından Cizre halkının çatışmaların olmadığı mahallelere ya da ilçe içerisinde yer alan sağlam evlere göç etmek zorunda kaldığı belirtilmiştir.¹⁹⁵ İçişleri Bakanı Efkan Ala'nın bildirdiği verilere göre, yaklaşık 200 bin nüfusa sahip Cizre ve Silopi ilçelerinde toplam 55 bin kişi çeşitli yerlere göç etmiştir (Cizre: 25 bin, Silopi 30 bin).¹⁹⁶ Halkların Demokratik Partisi (HDP) Şırnak milletvekili Faysal Sarıyıldız ise Cizre'de göç eden nüfusun 100 bin civarında olduğunu belirtmiştir.¹⁹⁷ Bununla birlikte göç eden Şırnaklılardan bazılarının ertesi gün tekrar geri döndükleri bildirilmiş, göç sırasında sadece çocukların, hastalar ve yaşlıların çıkarıldığı ifade edilmiştir.¹⁹⁸

Bazı haber ajanslarının ve televizyon kanalarının, olaylar, çatışmalar ve gerçekleştirilen hendek operasyonları sırasında meydana gelen sivil ölümlerin gizlenmesi amacıyla iliştirilmiş gazetecilik yöntemleri kullandığı iddiaları basına yansımıştır.¹⁹⁹²⁰⁰

TSK'nın Cizre'de 14 Aralık 2015 tarihinden itibaren yürüttüğü Şehit Jandarma Astsubay Kıdemli Çavuş Burak Demirci Operasyonu²⁰¹ ismini verdiği operasyon 13 Şubat 2016 günü öğle saatlerinde sona ermiştir.²⁰² Bununla birlikte 14 Mart 2016 tarihinde sokağa çıkma yasağı ile başlayan Şehit Jandarma Üsteğmen Mehmet Çiftçi operasyonunun 3 Haziran 2016 tarihinde bittiği açıklanmıştır.²⁰³

Çatışmalarda Sualtı Savunma Grup Komutanlığı'na bağlı komandolar da yer almıştır.

Uluslararası Af Örgütü, 2015 yılındaki insan hakkı ihlallerini kapsayan yıllık raporunda söz konusu çatışmaların insan hakları ihlallerini artırdığı belirtilmiş ve raporda "İnsan haklarının durumu Haziran’daki genel seçimlerin ve Temmuz’da Kürdistan İşçi Partisi (PKK) ve Türk silahlı kuvvetleri arasındaki şiddetin patlak vermesinin ardından ciddi biçimde kötüye gitti" ifadelerine yer verilmiştir.²⁰⁴²⁰⁵

Arka plan

Olaylar başlamadan önce kentte başlatılan gözaltıları ve sınır ötesi operasyonları ve 2015 Suruç saldırısını protesto gösterileri gerçekleşmiş, bu gösterilerde siviller yaralanmış veya yaşamını yitirmişti.²⁰⁶²⁰⁷ Bununla birlikte Suruç saldırısını protesto gösterilerinde zaman zaman çatışmalar da çıkmıştı.²⁰⁸ Eş zamanlı şekilde birçok ilçede birçok protesto gösterisi düzenlenmiştir.²⁰⁹²¹⁰

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), olayların başlangıcına tekabül eden tarihte Türkiye Büyük Millet Meclisine "Toplumsal barışı tehdit eden artan terör olaylarının nedenlerinin araştırılarak alınması gereken önlemlerin belirlenmesi" konulu bir araştırma önergesi vermiş, fakat önerge Adalet ve Kalkınma Partisi (Ak Parti) ve Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) oylarıyla reddedilmişti.²¹¹

Nedenleri

Şırnak'ta daha önceki yıllarda da yaşanan^212213214215 hendek kazma olaylarının 2015 yılının ikinci yarısında tekrar başlamasından önce bazı Şırnaklılar devlet kurumlarının meşruiyetini tanımadığını ve demokratik özyönetimini geliştirip savunacağını belirtmişlerdir. Yöre halkının katılımıyla Ağustos 2015'te kurulan²¹⁶²¹⁷ "Cizre Halk Meclisi" adındaki yerel yönetimin eşbaşkanları Asya Yüksel ve Mehmet Tunç da, konuyla ilgili olarak, kurulan hendeklerin ve barikatların Türkiye'deki mevcut iktidarının, bölge halkının öz iradesine yönelik bir tutum içerisinde olması sebebiyle oluşturulduğunu bildirmişlerdir. Eşbaşkanlar, özyönetimle devleti reddetmediklerini ancak devlet kurumlarının halkın taleplerini karşılamaması nedeniyle demokratik özyönetimi inşa etme hamlesinin başlatıldığını söylemişlerdir.²¹⁸ Ayrıca aralarında Dicle Haber Ajansı ve Evrensel gazetesinin de bulunduğu bazı kaynaklarda, yöre halkına uygulandığı iddia edilen birtakım baskı politikalarının ve süregelen devlet şiddetinin, hendeklerin ve barikatların kurulmasına yol açtığı belirtilmiştir.^219220221 Bazı haber kaynaklarında barikat ve hendeklerin bazılarının bizzat halk tarafından inşa edildiğine ilişkin haberler basına yansımıştır.^222223224225 Bölgeyi ziyaret eden Die Welt gazetesi Türkiye muhabiri Deniz Yücel de bu iddianın kısmen doğru olduğunu belirtmiş ve halkın bir kısmının hendek ve barikatlara sempatisi veya yardımı bulunduğunu ifade etmiştir. Yücel, olayları "Oradaki gençlerin hepsi değilse bile önemli bir kısmı zaten mahallenin gençleri. Yani tümüyle dışarıdan gelme falan değil. Aralarında belki PKK gerillası olan, dağdan inme belki tek tük birileri vardır, olabilir. Ama çoğunluk, mahallenin gençleri." cümleleriyle aktarmıştır.²²⁶

Olayların başlamasında tarihsel etkenlerin de rol oynadığı belirtilmektedir. Bu tür olaylar hakkında saha çalışmaları yapan antropolog Adnan Çelik; yaşanan bu “olaylar silsilesini” açıklamak için kısa zaman verilerinin yetersiz olduğunu ifade etmiş ve olayların Kürtlerin egemenlik meselesi hâline dönüştüğünü ifade etmiştir.²²⁷ Çelik, Evrensel gazetesinde çıkan röportajında, söz konusu konunun Türkiye sınırlarını aşan sınır-aşırı bir uluslararası boyutla doğrudan alakalı olduğunu ve bu sebeple Suriye İç Savaşı koşullarında biçimlenen Rojava Savaşı kapsamında PYD’nin siyasi ve YPG'nin askeri örgütlenmesiyle ilişki içerisinde incelenmesi gerektiğini ifade etmiştir. Aynı zamanda Çelik yaşanan olayların en son çıkarılan ceza yasası ile de ilişkili olduğunu belirtmiş, yeni tutuklama dalgası ile legal gençlik hareketlerinin tasfiyesinin amaçlandığını ve buna karşın gençlik hareketinin kendini koruma hedefiyle çatışmalara zemin hazırladığını ifade etmiştir. Çünkü Çelik'e göre ceza yasası en sıradan bir gösteriye ya da basın açıklamasına katılan kişileri bile hapse atmaya yetmekteydi ve özellikle ilk defa Cizre’de kazılan hendekler ve devlet güçlerinin mahallelere girişinin engellenmesi, bu tutuklama dalgasına karşı önlem amacı taşımaktaydı.²²⁸

Hendekleri kazan ve barikatlar kuran YDG-H üyeleriyle ile yapılan röportajlarda, hendeklerin kazılmasının sebepleriyle ilgili olarak "Devletin uygulamaları halkın güvenliğini tehdit ediyor, zarar veriyor. Biz de halkımızı devlete karşı korumak zorundayız." beyanında bulunulmuştur. İsminin açıklanmasını istemeyen bir diğer YDG-H'li ise hendeklerin kazılmasıyla ilgili şu açıklamada bulunmuştur;²²⁹

HDP, hendeklerin bir sebep değil şu ana kadar gerçekleşen katliamların bir sonucu olduğunu belirtmiştir. Parti, sorunun çözümünün hendeklerin kaldırılmasından önce devletin saldırılarının sonlanması olduğunu bildirmektedir.²³⁰ Parti eş başkanı Selahattin Demirtaş, El Cezire'ye verdiği röportajda “Hendek, barikatın özerklik ve öz yönetim uygulamalarıyla hiçbir alakası yok. Hendek ve barikat polis, asker operasyonları, ev basma, gece gündüz mahalleye girip tutuklamalar ve infazlar yapması üzerine geliştirildi.” açıklaması yapmıştır.²³¹

18 Aralık 2015 tarihinde HDP, Halkların Demokratik Kongresi (HDK), Demokratik Toplum Kongresi (DTK) ve Demokratik Bölgeler Partisi (DBP) yöneticileri Diyarbakır’da ortak bir basın toplantısı düzenlemişlerdir. Toplantıda söz alan DTK Eş Başkanı Hatip Dicle, yaşanan çatışmaların çözüm sürecinin bitirilmesi nedeniyle gerçekleştiğini ifade etmiştir. Dicle, bu durumu şu cümlelerle açıklamıştır;²³²

Toplantıda konuşan HDP Eş Başkanı Selahattin Demirtaş ise hendek çatışmalarının sokağa çıkma yasağının ilanıyla ilişkili olduğunu söylemiş, konu hakkında "Valiler suç işliyor; sokağa çıkma yasağı ilan edemez. Devletin kendisi polisi valisi kanun dışı davranıyor. Ne yapacak bu halk, savcılara mı şikayet edecekler, savcılar içeride, basına mı anlatacak, gazeteciler içeride. Gençler hendek kazıyormuş. Başka bir yol gösterin ne yapsınlar, kime şikayet etsinler?" açıklamasında bulunmuştur.²³³

19 Ocak 2016 tarihinde gerçekleştirilen HDK 1. Olağan Konferansı sonucunda açıklanan bildirgede; çıkan çatışmalar "7 Haziran seçimleriyle tecelli eden halk iradesini yok sayarak fiili bir başkanlık rejimi ile yönetime el koymuş, bir darbe ile parlamentoyu ve parlamenter sistemi işlevsizleştirerek faşist bir yapı oluşturmuştur." nedenine bağlanmıştır. Bildirgeye göre, son dönemlerde yaşanan olaylar Kürt siyasi hareketine düzenlenen bir "Çöktürme Harekatı"dır ve hendeklere indirgenmeye çalışılan bütün bu çöktürme sürecine bölge halkı "özyönetim ilanları" ile yanıt vermiştir.²³⁴

Bununla birlikte devlet kanadından eski Millî İstihbarat Teşkilatı (MİT) müsteşar yardımcısı Cevat Öneş, siyasetin devre dışı kaldığını ve silahlı çatışmaların bu sebeple arttığını belirtmiştir. Öner, konuyla ilgili olarak “Özyönetim, parlamento bünyesinde tartışılarak toplumsal katmanlarda tartışılarak toplumsal uzlaşma ile demokratik bir anayasa içerisinde düşünebilecek bir meseledir” açıklamasında bulunmuştur.²³⁵

Bazı haber sitelerinde çıkan haberlere göre ise hendekler örgütün devlet güçlerine yönelik eylemlere zemin hazırlaması için kazılmıştır. Bu görüşlere göre militanlar yapılacak eylemlerin ardından hendek kazılan mahallere geri dönecekler ve yollara hendekler kazıldığı için devlet güçleri zırhlı araçlarla giremeyeceklerdir.²³⁶ Buna paralel olarak aralarında Ak Parti Mardin milletvekili Orhan Miroğlu'nun da bulunduğu bazı yazarlar, hendek olaylarının başlama nedeninin PKK için bir güç ispatı ve savaşı dağlardan şehirlere taşıma stratejisi olduğunu iddia etmiştir.²³⁷²³⁸

Milliyet gazetesi yazarı Tolga Şardan'a göre, çatışmaların çıkma sebebi PKK kırsal kadrolarının, şehir kadrolarıyla birleşmeye çalışmasıdır. Şardan, bu iddiasını Başbakan Ahmet Davutoğlu'nun yanı sıra 30’a yakın kentten gelen vali, emniyet müdürü, il jandarma komutanları ve Millî İstihbarat Teşkilatı Bölge Başkanı’nın katıldığı güvenlik zirvesinde konuşulan “PKK’nın kırsaldaki grupları ile şehir gruplarının bağlantısının kesilmesi” konu başlığına dayandırmaktadır. Yine Şardar'a göre Şırnak ve ilçelerindeki eylemler, daha önce Kandil’de eğitilip Türkiye’ye gönderilen veya kırsaldan gelen silah ve bombalama eğitiminde yetişmiş kadrolarca gerçekleştirilmiştir.²³⁹

Kayıplar

Meydana gelen ölümler konusunda farklı görüşler bulunmaktadır. Başbakan Ahmet Davutoğlu'nun sivil kaybın olmadığı yönünde açıklamalar yaparken²⁴⁰ aralarında İnsan Hakları Derneği ve Mazlum-Der'in de bulunduğu kimi kaynaklar kentte sivillerin yaşamını yitirdiğini bildirmektedir.^241242243244 Aynı kaynaklar ölen sivillerden bazılarının devlet güçlerine bağlı keskin nişancılar tarafından öldürüldüklerini belirtmektedir.²⁴⁵²⁴⁶ İngiliz yayın kuruluşu BBC, sadece 4-11 Eylül tarihleri arasında 30 sivilin öldürüldüğünü bildirmiştir.²⁴⁷ Bununla paralel olarak HDP eşbaşkanı Selahattin Demirtaş da Cizre'de hayatını kaybeden 11 çocuk annesi Taybet İnan'ın devlet gücü olarak görev yapan keskin nişancıların hedefi olduğunu belirtmiş ve cenazesinin günler boyunca sokakta kaldığını belirtmiştir.²⁴⁸ Buna benzer olarak çatışmalar sırasında yaralanan Hüseyin Paksoy isminde 16 yaşındaki bir çocuğun, yaralandıktan sonra dört gün boyunca hastaneye kaldırılamadığı için olay yerinde yaşamını yitirdiği bildirilmiştir.²⁴⁹²⁵⁰ Konuyla ilgili Hür Dava Partisi, (Hüda-Par) Cizre ilçe Başkanı Ahmet Elçin, hendeklerin kazılmasından bu yana birçok sivilin yaşamını yitirdiğini belirtmiş ve "75 yaşında öldürülen insanlar var. Güvenlik güçlerine ait bir zırhlı araca atılan roketin evine isabet etmesi sonucu Şeyh Bahattin Sevinik adındaki bir tanıdığım hayatını kaybetti. Olaylar sırasında 9 yaşındaki eli kopan bir çocuğun duvara yapışan parmağının bir fotoğrafı var. Maalesef Başbakan bu konuda talihsiz bir açıklama yaptı." açıklamasını yapmıştır.²⁵¹

Avrupa Konseyi olaylar sırasında gerçekleşen sivil ölümlerle ilgili endişelerini dile getirmiştir. Yapılan açıklamada, Konsey'in "Devlet güçlerinin sivillere karşı orantısız güç kullanımına dair ciddi iddialar" aldığını ve durum değerlendirmesi yapılması için Cizre'nin gözlemcilere açılması gerektiği bildirilmiştir.²⁵² Bununla paralel olarak İnsan Hakları Derneği, Türkiye İnsan Hakları Vakfı, Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası ve Diyarbakır Barosu da hazırladıkları raporda yaşanan olaylara dair bağımsız bir soruşturmanın gerektiğini belirtmiştir.²⁵³

Sivil ölüm sayıları ile ilgili olarak HDP Parti Sözcüsü ve Kars Milletvekili Ayhan Bilgen tarafından yayımlanan ara raporda Ağustos-Aralık 2015 tarihleri arasında Cizre'de 56, Silopi'de 29 olmak üzere toplam 85 sivilin yaşamını yitirdiği bildirilmiştir.²⁵⁴²⁵⁵ 14 Aralık 2015 - 9 Ocak 2016 tarihleri arasında Cizre ilçesinde yaşamını yitiren kişi sayısının ise 39 olduğu belirtilmiştir.²⁵⁶ Türkiye İnsan Hakları Vakfı ise, 16 Ağustos 2015 - 21 Ocak 2016 tarihleri arasında sokağa çıkma yasakları esnasında yaşamını yitiren sivil sayısını Cizre'de 66 ve Silopi'de 27 olmak üzere toplam 93 olduğunu bildirmiştir.²⁵⁷ Bununla birlikte Mazlum-Der Silopi ilçesine dair yayınladığı raporda 29 sivilin yaşamını yitirdiğini ve bunun yanında ilçede yapılan çeşitli işkencelere dair duyumlar aldıklarını bildirmiştir.²⁵⁸

Türkiye İnsan Hakları Vakfı, 16 Ağustos 2015 - 21 Ocak 2016 tarihleri arasında Şırnak'ta yaşamını yitiren kadın sayısının 16 (Cizre: 11, Silopi: 5), çocuk sayısının 17 (Cizre: 11, Silopi: 6), 60 yaş üstü yaşlı sayısının ise 15 (Cizre: 8, Silopi: 7) olduğunu rapor etmiştir.²⁵⁹ Şırnak Barosu da, devlet güçlerinin özyönetim talebi nedeniyle yürüttüğü operasyonlar sonucunda meydana gelen çocuk ölümlerinin en fazla Şırnak ilinde meydana geldiğini açıklamıştır.²⁶⁰

Çatışmalarda yaşamını yitiren sivillerin hangi taraf tarafından vurulduğu konusu tartışmalıdır. Başbakan Ahmet Davutoğlu meydana gelen ölümlerin devlet kaynaklı olmadığını söylemiştir.²⁶¹ Aksi iddialara göre ise sivil ölümler devlet güçlerinin müdahalesi sırasında meydana gelmiştir.^262263264265 Bununla birlikte olaylar sırasında devlet güçleri tarafından vurulduğu iddia edilen kişilerin yakınlarına, vurulan kişilerin "PKK tarafından vurulduğuna" dair zorla kâğıt imzalatıldığı iddiaları basına yansımıştır.²⁶⁶

Olayların başlamasından bu yana gerçekleşen çatışmalar esnasında birçok asker ve polis yaşamını yitirmiştir.

TSK, 3 Haziran 2016 günü internet sayfasından yaptığı açıklama ile Şırnak il merkezi ile İdil, Cizre ve Silopi ilçelerinde toplam 1456 eylemci veya militanın ölü, yaralı ya da tutuklu olduğunu bildirmiştir.²⁶⁷

HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş, bölgedeki sivil ölümler için Avrupa ve Türkiye‘den heyetlerin oluşturulup inceleme yapmasını önerdiklerini ancak bunun kabul edilmediğini, iddiaların netleşmesi için "bağımsız, tarafsız bir soruşturma" istediklerini ve PKK’nın yol açtığı sivil ölümler varsa bunların da ortaya çıkmasını istediklerini dile getirdi.²⁶⁸

23 Ocak 2016'dan bu yana Cizre'de bir binanın bodrumunda 28 yaralı mahsur kaldığı ve yaralılardan 7’sinin hastaneye kaldırılamadığı için yaşamını yitirdiği bilinmektedir.²⁶⁹²⁷⁰ HDP Şırnak milletvekili Faysal Sarıyıldız, Cizre'de insanlık suçu işlendiğini, ambulansların uzakta bekletildiğini ve yaralıların bulunduğu binanın "tankla topla dövüldüğünü" dile getirdi.²⁷¹ Şırnak Valiliği, PKK'nın yaptığı patlayıcı tuzaklı barikatlar, hendekler ve ambulanslarla sağlık görevlilerine yönelik silahlı saldırılar nedeniyle ambulansların en yakın yere intikal ettirildiğini ve yaralıların bu noktaya getirilmesi istenildiği ancak tüm çabalara rağmen yaralılar ve arayanlar tarafından bu çağrıya olumlu cevap verilmediğini bildirdi.²⁷² Başbakan Davutoğlu, “Bahsi geçen yaralılara ulaşılması isteniyorsa ki biz istiyoruz, buradaki terör odaklarına teslim olmaları konusunda çağrı yapılması lazım. Ambulanslara yönelik saldırılar olunca olay yerine ulaşamıyorlar” dedi.²⁷³ 29 Ocak 2016'da Anayasa Mahkemesi, yaralılarla ilgili yaşam hakkı ihlali başvurusuna ilişkin "anılan kişilerin yaralı olup olmadığına, yaralı iseler durumlarının ağır olup olmadığına, hangi koşullar altında yaralandıklarına, tamamının yaralı olup olmadığına, silahlı olup olmadıklarına ve hangi adreste bulunduklarına ilişkin belirsizliğin hâlen devam etmesi nedeniyle" tedbir talebini reddetti.²⁷⁴ Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Şimdi orada 600-1000 metre mesafede bunlara bu anonslar yapılıyor. ‘Alın yaralıları, getirin güvenli bölgeye ve biz buradan hemen onları hastaneye götürelim’ deniyor. Ambulanslar hazır ama bunlar yaralıları oraya kasıtlı götürmüyor. Belki de yaralı değiller. Oradaki ilgili arkadaşlar tedbiri almak zorundalar. Ona göre onlar da o tedbirle bu işi yürütüyorlar" dedi.²⁷⁵ HDP Şırnak milletvekili Faysal Sarıyıldız, 30 Ocak 2016'da yetkililerle yapılan temaslar sonucu ağır yaralıların, daha hafif şekilde yaralananlar ve yaralı olmayanların sırtlarında taşınarak yaklaşık 700 metre mesafede bekleyen belediyeye ait ambulanslara götürüleceklerini açıkladı.²⁷⁶ Fakat ardından geçen süreçte yaralıların binadan çıkarıldıkları anda özel harekât timleri tarafından tekrar ateş altına alındığı ifade edildi.²⁷⁷ Başbakan Ahmet Davutoğlu ise söz konusu olayı "Bir bodrumda yaralılar var diyerek dünyayı ayağa kaldırdılar. Ama oraya her yaklaşıldığında keskin nişancılarla saldırıyorlar. Dünyayı kandırıyorlar." şeklinde yorumlamıştır.²⁷⁸

5 Şubat 2016 tarihinde 37 kişinin bir binada mahsur kaldığı bildirilmiş ve bu binada çıkan yangın sonrası 9 kişinin yanarak yaşamını yitirdiği, 25 kişinin ise ağır yanıklarla binada bekletildiği belirtilmiştir.²⁷⁹²⁸⁰ Bazı kaynaklar ise içerideki kişilerin PKK mensupları olduğunu ifade etmiştir.^281282283

10 Şubat'ta Cizre'de başka bir bodrumda mahsur kalan yaklaşık 50 kişi olduğu ve bu kişilerden 20'sinin yanarak yaşamını yitirdiği haberleri basına yansımıştır. Söz konusu bodrumda olduğu belirtilen ve babasına telefonla ulaşan Derya Koç isimli vatandaş "Alt kattaki bodrumda yaklaşık 20 yaralı arkadaşımızı yakarak katlettiler. Biz de geriye 20 kişi kaldık. Şu an etrafımız tanklarla çevrilmiş durumda. Bize de ateş açıyorlar. Biz de yanabiliriz her an." ifadelerine yer vermiş ve bodrumdakilerin isimlerini listelemiştir.²⁸⁴²⁸⁵

Çatışmaların ardından tanınmayacak halde olan ve kimse tarafından teşhis edilemeyen cenazelerin de olduğu haberleri basına yansımıştır.²⁸⁶²⁸⁷

Mazlum-Der yayınladığı raporda, Cizre ilçesinde 14 Aralık 2015-2 Mart 2016 tarihleri arasında uygulanan sokağa çıkma yasağı sırasında en az 203 kişinin yaşamını yitirdiğini, bu sayının tespit edilecek diğer isimlerle 266’ya kadar yükselebileceği belirtmiştir.²⁸⁸ Raporda ateşli silahlara bağlı olarak ölümü gerçekleşen 66 kişiden 15 kişinin daha farklı tarihlerde ateşli silah yaralanmasıyla öldüğü fakat cesetleri sokaktan alınamadığı için isimlerinin öğrenilemediği, 5 kişinin hastaneye ulaştırılmadığı için kronik hastalıklarına bağlı olarak gerçekleşen ani rahatsızlıkları sonucu öldükleri, 139 ile 187 arasında kişinin ise Cudi Mahallesindeki üç bodrumda yaşamını yitirdiği ifade edilmiştir.²⁸⁹

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Cizre ilçesinde 14 Aralık 2015'ten bu yana devam eden sokağa çıkma yasağının kaldırılması ve operasyonların durdurulması için tedbir konması yönündeki başvuruyu 12 Ocak 2016'da reddetmiştir.²⁹⁰ Kararda AİHM, "Bölgedeki aşikar olan vahim durum dikkate alındığında, başvuranların talep etmeleri durumunda gerekli bakıma, yardıma erişebilmelerini sağlamak üzere tüm uygun adımların hükûmet tarafından atılacağına güvendiğini" ve "ihtiyati tedbiri verebilmesi için elinde yeterli veri bulunmadığını" belirtmiştir.²⁹¹ AİHM, Cizre'de açılan ateşle yaralanan ancak ambulansın mahalleye girişine izin verilmediği için müdahale edilemeyen 16 yaşındaki Hüseyin Paksoy'un hastaneye kaldırılması için yapılan tedbir başvurusunu 18 Ocak 2016'da kabul etti.²⁹²²⁹³ Paksoy, AİHM kararının avukatına gönderildiği saatlerde yaşamını kaybetmiştir.²⁹⁴ Basına yansıyan haberlerde, haklarında tedbir kararı çıkan diğer yaralılardan Helin Öncü'nün Cizre Devlet Hastanesi’ne kaldırıldığı, Serhat Altun ve Cihan Kahraman'ın yaşamını yitirdiği, Orhan Tunç'a ilişkin bilgi alınamadığı kaydedilmiştir.^295296297 Serhat Altun’un cenazesini ve yaralıların da olduğu kişileri almak için yürüyüşe geçenlere açılan ateş sonucu, İMC TV kameramanı Refik Tekin’in de aralarında bulunduğu en az 10 kişi yaralanmıştır.²⁹⁸

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, 2015 yılının Aralık ayında Cizre'de ilan edilen sokağa çıkma yasakları döneminde hak ihlalleri iddiasıyla yapılan iki ayrı başvuruyu 7 Şubat 2019 tarihinde oy birliğiyle reddetti. Şırnak doğumlu Ömer Elçi'nin, Cizre'de Aralık 2015'te alınan sokağa çıkma yasağının "yaşama ve güvenlik haklarına aykırı olduğu gerekçesiyle" karara itiraz eden başvurusu ile; Ahmet Tunç, Zeynep Tunç ve Güler Yerbasan'ın, "yakınları Orhan Tunç'un Cizre'deki sokağa çıkma yasağı sırasında ambulansın geçişine izin verilmemesi nedeniyle yaşamını yitirmesi" hakkında yaptıkları başvuruyu değerlendirdi. Mahkeme, Türkiye'deki iç hukuk yollarının tüketilmediği sonucuna vardı ve Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi'nin Cizre olaylarıyla ilgili başvuruları değerlendirmeyi sürdürdüğünü, başvurucuların Anayasa Mahkemesi'nin etkili bir iç hukuk yolu olmaktan çıktığını öne sürdüklerini ancak bunu kanıtlayamadıklarını bildirdi.²⁹⁹ 4 Nisan 2019'da Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, 2015-16 yıllarındaki çukur olayları sırasında Cizre, Silopi ve Sur'da uygulanan sokağa çıkma yasağıyla ilgili Türkiye aleyhine yapılan 32 başvuruyu oybirliği ile reddetti. Mahkeme önceki iki kararında olduğu gibi Türkiye'deki iç hukuk yollarının tüketilmediğini açıkladı.³⁰⁰

Ateşkes ve müzakere çağrıları

Ağustos 2015'te HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş, PKK'nın "derhal elini tetikten çekmesi" ve "tahkim edilmiş ateşkese uyacağını ilan etmesi", hükûmetin de "bir an evvel diyalog için hazır olduğunu beyan etmesi" için çağrıda bulundu.³⁰¹ Eylül 2015'te aralarında Tarık Akan, Kadir İnanır, Fazıl Say, Rıza Türmen ve Levent Üzümcü'nün de bulunduğu bazı kişiler; PKK'nın tek taraflı ateşkes ilan etmesini, devletin şehir merkezlerindeki operasyonları durdurması ve müzakerelerin yeniden başlatılıp barış sürecinin önü açılması için çağrıda bulundu.³⁰² Dönemin HDP'li Avrupa Birliği Bakanı Ali Haydar Konca, çatışma ortamının durdurulması için bir an evvel "sokağa çıkma yasakları dahil, bölgedeki güvenlik odaklı yaklaşımların son bulması, operasyonların bitirilmesi ve ellerin tetikten çekilmesi gerektiğini" dile getirdi.³⁰³ Kasım 2015'te Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri Nils Muižnieks, "oldukça kalabalık bir nüfusun insan haklarına yönelen olağanüstü ağır müdahale ile neredeyse tam bir bilgi karartmasının birleşimi, gerekli gözetimin de yokluğu dikkate alındığında özellikle endişe verici" olduğunu ve "Türkiye Devleti’nin terörle mücadele etmeye hakkı ve görevi olduğunu vurgulamakla beraber, bu mücadelede kullanılan yöntemlerin başta Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi olmak üzere, uluslararası standartlarca teminat altına alınan insan haklarına saygı duymak zorunda olduğunu" belirtti.³⁰⁴ 20 Ocak 2016'da Avrupa Birliği Komisyonu Genişlemeden Sorumlu Komiseri Johannes Hahn, bölgede yaşananların endişe verici olduğunu söyleyerek, ateşkes çağrısında bulunmuş ve "PKK da Türkiye'ye saldırılarını durdurmalı ve diyalog sürecine geri dönmeli" açıklamasını yapmıştır.³⁰⁵

11 Ocak 2016'da 1128 akademisyenin imzaladığı "Bu suça ortak olmayacağız" başlıklı barış için akademisyenler bildirisi; çatışmaların durdurulması, uygulanan sokağa çıkma yasaklarının kaldırılması ve barış sürecine geri dönülmesi çağrısı yaptı.³⁰⁶³⁰⁷ Bu açıklamanın ardından YÖK, "Teröre destek veren bu bildiri ile ilgili gereğinin yapılacaktır" açıklamasını yaptı.³⁰⁸ Ardından Türkiye çapında onlarca akademisyen gözaltına alındı, görevden uzaklaştırıldı ya da haklarında idari veya adli soruşturma açıldı.³⁰⁹ 40'ın üzerinde akademisyen "metni tam olarak okumadan online şekilde imza attıklarını" belirterek bildiriden imzalarını geri çekti.³¹⁰ Bu bildiriye karşı Hür Akademisyenler Derneği tarafından "Teröre Sessiz Kalmayacağız" başlığıyla 1700'ün üzerinde akademisyenin imzaladığı bir bildiri yayımlandı.³¹¹ ABD'nin Türkiye Büyükelçisi John Bass ve ABD Başkan Yardımcısı Joe Biden basın ve ifade özgürlüklerinin herkes için önemli olduğunu belirterek barış için akademisyenler bildirisini imzalayanları destekledi.³¹²³¹³ Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zaharova da bildiriyi imzalayan akademisyenleri desteklediklerini bildirdi.³¹⁴

İnsan Hakları İzleme Örgütü'nün 22 Aralık 2015'te yaptığı açıklamada, Temmuz 2015'ten bu yana devam eden güvenlik operasyonları ve çatışmalar sırasında çok sayıda sivilin öldürüldüğünü, halkın çatışmalardan kaçmak için evlerini terk ettiğini, gözaltında ciddi kötü muameleler olduğu, "güvenlik güçlerinin sokakta gördükleri veya evinden çıkan herkesin üzerine, silahlı olup olmadığına ve kişinin herhangi bir tehdit oluşturup oluşturmadığı ya da ölümcül güç kullanımı gerekip gerekmediğine bakmaksızın defalarca ateş açtığı" ve yaralıların tedaviye erişimi engellendiğine dair tanık ifadelerinin kayıt altına alındığı belirtildi.³¹⁵ İnsan Hakları İzleme Örgütü kıdemli Türkiye araştırmacısı Emma Sinclair-Webb, “Türkiye hükümeti güvenlik güçlerini dizginlemeli. Gücün orantısız ve kötüye kullanılmasını derhal sona erdirmeli ve operasyonlar sırasında gerçekleşen ölüm ve yaralanmaları soruşturmalıdır” dedi.³¹⁶

Uluslararası Af Örgütü Türkiye araştırmacısı Andrew Gardner, "Süresi belirsiz sokağa çıkma yasakları altında süren askeri operasyonlar, büyük acılara ve yaygın insan hakları ihlallerine neden oluyor. Türkiye yetkilileri söz söyleyenleri göz altına almak yerine dinliyor olmalı" dedi.³¹⁷ Ayrıca Gardner, 30 Ocak 2016 tarihinde yaptığı açıklamada, Cizre'de bir bodrum katında sıkışan yaralılara da dikkat çekerek, bunlardan 12'sinin müdahale edilmemesi hâlinde ölüm riski ile karşı karşıya olduğunu söyledi.³¹⁸

Ayrıca Türkiye'nin birçok ilinde, Şırnak'ta gerçekleştirilen operasyonlara karşı protesto gösterileri yapılmış, bu gösterilerin ardından çıkan olaylar sonrasında çok sayıda kişi gözaltına alınmış^{319320321322323324} ve bu gösterilerde protestoculara açılan ateş sonucu ölümler meydana gelmiştir.^325326327

Sonuçları

Genel

Yeni Şafak gazetesinde çıkan habere göre, çıkan çatışmalar bölge ekonomisine büyük zararlar vermiştir. Çatışmalar neticesinde 11 fabrika kapanmış, ilçe sokakları harabeye dönmüş, 5 yıldızlı oteller ve alışveriş merkezi projeleri durdurulmuş, Cizre-Şırnak ile Şırnak-Van Karayollarının yapımı aksamış, Şırnak Üniversitesi'ndeki imar çalışmaları durdurulmuştur. Ayrıca haberde Habur Sınır Kapısı'nın kapatıldığına, küçük esnafın dükkânları kapandığına veya mallarının bozulduğuna, çatışmalardan bu yana inşaat alanında hiçbir gelişme olmadığına ve birçok kişinin elindeki dairesini satarak göç ettiğine dikkat çekilmiştir.³²⁸

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın 100 personel ile birlikte Cizre ve Silopi ilçelerinde kamu ve şahsi binalarının incelemesi yaparak detaylı rapor hazırlayacağı ve sonraki süreçte kentsel dönüşüm kapsamında yeni konutlar inşa edeceği belirtilmiştir.³²⁹

Bununla birlikte Cizre ve Silopi ilçelerine Konya, Kocaeli, Manisa, Kayseri ve Gaziantep illerinden battaniye, mutfak eşyası, elektrikli soba, çocuk maması, çocuk bezi, kuru bakliyat gibi insani yardım malzemelerinin gideceği bildirilmiştir.³³⁰

1 Haziran 2016 tarihinde Cizre ve İdil ilçelerindeki bazı mahallelerin içerisindeki yerlerin Afet Riski Altındaki Alanlar kanunu kapsamında "riskli alan" ilan edilmesini kararlaştırılmıştır.³³¹

Cizre

Şırnak'ta gerçekleştirilen hendek operasyonları kapsamında Cizre'de 1.419 patlayıcının etkisiz hale getirildiği³³², 678 tuzaklı barikatın kaldırıldığı ve 242 hendeğin kapatıldığı belirtilmiştir.³³³ Bununla birlikte çatışmalar sırasında karargâh olarak kullanıldığı belirtilen ilçede yer alan birçok cami, okul ve ev hasar almıştır.³³⁴

Demokratik Bölgeler Partisi, hazırladığı raporda aralarında bebek ve yaşlıların da olduğu çoğu sivil yaklaşık 300 kişinin yaşamını yitirdiği ve ilçenin tamamının kullanılamaz hale geldiğini bildirmiş, ayrıca tanklardan atılan havan toplarıyla mahallelerin yüzde 80’inin yıkıldığı, 500 civarında binanın tam, 2.000'i aşkın binanın ise yarısının hasarlı olduğu kaydedilmiştir. Aynı rapora göre ilçede bulunan bazı evlerin bodrumlarında baş ve uzuvları gövdeden ayrılan ve bedeni yanan insanlar tespit edilmiş ve bu nedenle bazı cenazelerin teşhis edilmeden kimsesizler mezarlıklarına defin edilmiştir.³³⁵³³⁶

Güneydoğu Anadolu Bölgesi Belediyeler Birliği ve Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği'nin gönderdiği teknik çalışma grubunun tespitlerine göre Cizre'de 10 binden fazla evin çatışmalarda zarar gördüğü ve kullanılamayacak ev sayısının 3 bin civarında olduğu belirtilmiş, ayrıca ilçedeki altyapı sistemlerinin de büyük oranda zarar gördüğü ifade edilmiştir.³³⁷

Silopi

Silopi'de operasyonlar sonrası 518 barikatın kaldırıldığı, 270 hendeğin kapatıldığı ve evlere tuzaklanmış 800 patlayıcının etkisiz hale getirildiği bildirilmiştir.³³⁸

Silopi Belediyesi tarafından kurulan Hasar Tespit Komisyonu'nun çalışması sonucu ilçeye bağlı Başak, Barbaros, Şehit Harun, Nuh ve Cudi mahallelerinde yapılan hasar tespit çalışmalarında ağır ve orta hasarlı 350 ev tespit edilmiştir. Komisyon en büyük hasarın Başak Mahallesi'nde meydana geldiğini ve buradaki 291 evin ağır hasarlı veya yıkık olduğunu bildirmiştir.³³⁹³⁴⁰ Ayrıca ilçedeki bazı cami, sağlık ocağı ve okul binalarının kullanılamaz hale geldiği belirtilmiştir.³⁴¹ Çatışmaların ardından patlayan su boruları ve kopan elektrik telleri belediye ekiplerince onarılmıştır.³⁴²

Çeşitli belediyeler ve yardım kuruluşlarının da aralarında bulunduğu birçok kurum Silopi'ye yardım araçları göndermişlerdir.³⁴³³⁴⁴

HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş, partisinin elindeki verilere göre Silopi ilçedeki operasyonların sona ermesinden sonra ilçedeki 500'e yakın gencin dağa çıkarak PKK'ya katıldığını ifade etmiştir.³⁴⁵ Buna paralel olarak Mazlum-Der de yayınladığı raporda, hendekleri kazan gençlerin birçoğunun, çatışmaların 17. gününden itibaren mahallelerden çekildiklerini ve gözaltına alınıp infaz edilme korkusu sebebiyle PKK'ya katıldığına dair duyumlar aldıklarını bildirmişti.³⁴⁶

İdil

İdil'de 400 civarında hendek ve barikatın kurulu olduğu bildirilmiştir.^347348349 Buna paralel olarak İlçe Belediye Eşbaşkanı Mehdi Aslan da ilçenin üçte ikisinde hendek ve barikat bulunduğunu bildirmiş ve 26.500 olan ilçe nüfusunun çatışmalar nedeniyle 2 bin kişiye düştüğünü ifade etmiştir.³⁵⁰ Radikal gazetesi ise ilçede sokağa çıkma yasağı ilan edilmesinden sonra ilçe nüfusunun 3 bine düştüğünü belirtmiştir.³⁵¹

İdil'de güvenlik güçlerinin gerçekleştirdiği operasyonlar kapsamında yapılan aramalar esnasında, ilçedeki bazı tarihi yapıların zarar gördüğü bildirilmiştir.³⁵²³⁵³

Bazı gelişmeler

• Cizre'de uygulanan sokağa çıkma yasağını protesto etmek için ilçeye giden HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş, HDP'li bakan ve milletvekillerinin Cizre'ye girmesine izin verilmemiştir.³⁵⁴

• 10 Eylül 2015 tarihinde CHP Genel Başkan Yardımcısı Sezgin Tanrıkulu, partisi adına milletvekillerinden oluşan heyetin girişine izin verilmemesini eleştirmiş ve Cizre'de ilan edilen sokağa çıkma yasağının bir an önce durması istediklerine dair bir açıklama yapmıştır.³⁵⁵

• 11 Eylül 2015 tarihinde Cizre Belediye Başkanı Leyla İmret Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı tarafından görevinden uzaklaştırılmıştır. Bu uygulamaya yönelik Cizre'de birçok protesto gösterisi düzenlenmiştir.³⁵⁶³⁵⁷

• 15 Eylül tarihinde Almanya'daki Birlik 90/Yeşiller Partisi eş başkanı Cem Özdemir, olayları incelemek üzere Cizre'ye ziyarette bulunmuştur. Özdemir Cizre'de yaşanan sivil ölümlerinden Türkiye yönetiminin sorumlu olduğunu iddia etmiş ve "Demokratik bir devlet sorunları böyle çözmez" açıklamasında bulunmuştur.³⁵⁸

• 2 Ekim tarihinde Şırnak'ta Hacı Lokman Birlik adlı yurttaş özel hareket timlerinin ateş açması sonucu yaşamını yitirmiş ve ardından Birlik'in cenazesini zırhlı aracının arkasına bağlanarak sürüklenmiştir.³⁵⁹³⁶⁰ Bu olay kamuoyunda tepkilere yok açmış ve ardından olaya karıştığı belirtilen iki polis meslekten atılmıştır.³⁶¹

• Cizre'de görev yapan öğretmenlerin cep telefonlarına mesajı gönderilmiş ve öğretmenlerin 14 Aralık 2015 tarihinden itibaren hizmet içi eğitim seminerine alındığı belirtilmiştir. Çıkan haberlerde bu durumun yoğun askeri malzeme sevkıyatının yapıldığı döneme denk geldiği vurgulanmış ve kararın bu sebeple alındığı belirtmiştir.³⁶² Daha sonraki süreçte aynı bildiri 7 Şubat 2016 tarihinde tekrar gönderilmiştir.³⁶³

• 14 Aralık Günü Cizre ve Silopi ilçelerinde Valilik kararıyla sokağa çıkma yasağı konulmuştur.³⁶⁴³⁶⁵

• 14 Aralık tarihinde, bölgede yaşanan olaylar, devam eden operasyonlar ve ilan edilen sokağa çıkma yasakları nedeniyle Habur Sınır Kapısı kapatılmıştır. Yaklaşık on bin civarında bekletildiği bölgede, çoğunluğu şoför ve iş insanı olan binlerce kişinin sınır kapısında mahsur kaldığı belirtilmiştir.³⁶⁶ Kapı, 8 Ocak 2015 tarihinde günlük 100-150 aracın geçmesine izin verilerek kısmen açılmıştır.³⁶⁷

• Şırnak'ta ilan edilen sokağa çıkma yasaklarını protesto eden Şırnaklılar çeşitli gösteriler düzenlemişlerdir.³⁶⁸³⁶⁹

• 21 Aralık'ta Şırnak'ta HDP milletvekilleri öncülüğünde sayıları binlerce olan Şırnak halkı, sokağa çıkma yasağı uygulanan Silopi ve Cizre ilçelerine doğru yürümek istemiş, fakat polis güçleri göstericilere biber gazı atarak yürüyüşe izin vermemiştir.³⁷⁰³⁷¹

• 21 Aralık'taki çatışmalar sırasında PKK mensuplarının bir anaokuluna bomba bıraktığı³⁷², bazı okulları ateşe verdiği³⁷³³⁷⁴ ve Cizre Devlet Hastanesi'ne roketatarlı saldırıda bulunduğu³⁷⁵³⁷⁶ belirtilmiştir.

• 24 Aralık'ta Şırnak Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü binasının YDG-H mensupları tarafından ateşe verildiği, binanın her iki katının yandığı ve kullanılamaz hale geldiği bildirilmiştir.³⁷⁷

• 25 Aralık günü PKK mensuplarının Kültür ve Turizm Müdürlüğü ve İl Halk Kütüphanesi'nin bulunduğu binanın kazan dairesine el yapımı bomba atması sonucu 6 sivilin yaralandığı bildirilmiştir.³⁷⁸³⁷⁹

• 28 Aralık günü evinin bahçesinde oyun oynayan 5 yaşındaki Hüseyin Selçuk, PKK mensuplarının ateş açması sonucu³⁸⁰³⁸¹ ensesine gelen silah mermisi ile ölmüştür.³⁸² TSK'nın yaptığı yazılı açıklamada da çocuğun PKK mensuplarının açtığı ateş sonrası öldüğü bildirilmiştir.³⁸³ Mermi üzerinde yapılan incelemeler sonucu merminin Kalaşnikof silahına ait olduğu saptanmıştır.³⁸⁴

• 30 Aralık günü Cizre Devlet Hastanesi çalışanı ve Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası Cizre Temsilciliği'nde yönetici olan Aziz Yural'ın, özel harekât polisleri tarafından açılan ateşle ayağından yaralanan bir kadını almak istediği sırada diğer özel harekat polislerinin açtığı ateş sonucu başından vurularak yaşamını yitirdiği belirtilmiştir.³⁸⁵³⁸⁶

• 30 Aralık'ta İdil ilçesinde Sivil Savunma Birlikleri adlı bir yapının çatışmalara taraf olarak kurulduğu bildirilmiştir.³⁸⁷

• 31 Aralık günü Rusya Dışişleri Bakanlığı, Şırnak'ta devam eden operasyonları endişeyle izlediklerini belirterek Türkiye hükûmetine sorunu siyasi yollarla çözme çağrısında bulunmuştur. Bildiride, operasyonun sürdüğü bölgelere, siyasetçiler, gazeteciler ve insan hakları örgütlerinin temsilcilerinin girmesine izin verilmediği vurgulanarak "Türkiye’nin güneydoğusunda, Türk yetkililerin Kürt nüfusun yaşadığı kentlerde mücbir operasyonundan kaynaklanan şiddetin tırmanmasını kaygıyla izliyoruz." açıklaması yapılmıştır.³⁸⁸

• 3 Ocak'ta HDP Grup Başkanvekili İdris Baluken, Şırnak'ta ve diğer illerde gerçekleşen sivil ölümlerin, geçmişteki faili meçhul cinayetlere benzediğini bildirmiştir. Baluken, ölümlerin eskiden devlet görevlilerin JİTEM gibi kontra örgütlenmeleri tarafından gerçekleştirildiğini belirterek “Bugün kontralara ihtiyaç duyulmadan kamu görevlileri tarafından insanlar sokak ortasında vurulmakta, öldüren kamu görevlileri ile ilgili ciddi bir yasal işlem gerçekleşmemektedir.” demiştir.³⁸⁹

• 3 Ocak günü sokağa çıkması uygulaması ve operasyonların sürdüğü Şırnak’ın Cizre ve Silopi ilçelerine gitmek için Diyarbakır’dan yola çıkan ve aralarında Sebahat Tuncel, Kamuran Yüksek, Emine Ayna gibi isimlerin de bulunduğu, HDP, DBP ve DTK yöneticileri, milletvekilleri ve belediye başkanlarının oluştuğu grubun geçişine izin verilmemiştir. Siyasetçilere İdil'e altı kilometre kala devlet güçleri müdahalede bulunmuş, ardından heyet iki saatlik bir bekleyişin ardından Mardin'in Midyat ilçesine dönmüştür.³⁹⁰ Ertesi gün tekrar Şırnak'a gitmek üzere yola çıkan heyet ikinci kere engellenmiştir.³⁹¹

• 3 Ocak günü Şırnak'ın İdil ilçesi emniyet müdürlüğüne PKK mensupları tarafından saldırı gerçekleştirildi. Saldırıda can kaybı veya yaralanan olmadı.³⁹²

• 4 Ocak günü Silopi'de, aralarında DBP Parti Meclisi üyesi ve Silopi Halk Meclisi eşbaşkanının da bulunduğu 3 kadın siyasetçinin zırhlı araçlardan açılan ateş sonucu öldürüldüğü bildirilmiştir.³⁹³

• 6 Ocak'ta Şırnak merkeze bağlı Sema Cıngıllıoğlu İlkokulu PKK mensupları tarafından molotofkokteylleri kullanılarak yakıldı.^394395396

• 7 Ocak'ta Cizre'nin Dağkapı Mahallesi'nde 17 yaşındaki Nidar Sümer ve 45 yaşındaki Halis Sümer'iin PKK mensupları tarafından açılan ateş nedeniyle yaşamını yitirdiği bildirilmiştir.³⁹⁷³⁹⁸

• 9 Ocak'ta Başbakan Davutoğlu, Ak Parti'nin son seçimlerde milletvekili çıkaramadığı Şırnak iline diğer illerin milletvekillerinden görevlendirdikleri isimlerin gönderileceğini açıklamıştır.³⁹⁹

• 14 Ocak'ta PKK mensuplarının, ilçede bulunan 8 okul ve 1 yurda ses bombası, havai fişek ve molotofkokteyli ile saldırı düzenlediği ve saldırının ardından okulların boşaltıldığı bildirilmiştir.⁴⁰⁰

• 15 Ocak Günü, Dağkapı Mahallesi'nde çıkan çatışmalarda 12 yaşındaki Yusuf ve 10 yaşındaki Büşra Akalın hayatını kaybetmiş, 8 yaşındaki Dilan Akalın ise tedavi altına alınmıştır. Olay bazı basın kuruluşlarına göre PKK mensuplarınca atılan bomba sonucu⁴⁰¹, bazı basın kuruluşlarına göre eve top mermisinin isabet etmesi sonucu⁴⁰²⁴⁰³, bazı basın kuruluşlarına göre ise iki taraf arasında çatışma yaşanırken gerçekleştiği bildirilmiştir.^404405406

• 17-18 Ocak 2016 tarihlerinde PKK tarafından saldırılar gerçekleştirilmiş, toplam 5 polis yaşamını yitirmiş ve 17 polis yaralanmıştır.⁴⁰⁷⁴⁰⁸ İdil ilçesi Turgut Özal ve Yenimahalle mevkiinde seyir hâlindeki zırhlı polis araçlarına tuzaklanan mayının patlatılması sonucu gerçekleştirilen saldırının ardından ağır yaralı olarak⁴⁰⁹ İdil Devlet Hastanesi'ne götürülen 3 polis hayatını kaybetmiş, 18 Ocak tarihinde ise PKK'lıların polis servis aracının geçişi sırasında roketatarla düzenlediği saldırı sonucu 2 polis yaşamını yitirmiş, saldırının ardından olay yerine zırhlı araçlarla çok sayıda özel harekat polisi sevk edilmiş ve geniş kapsamlı operasyon başlatıldığı bildirilmiştir.⁴¹⁰

• 18 Ocak'ta İdil Belediye binası yakınlarında, PKK mensupları tarafından yola daha önceden döşenen patlayıcı, polis zırhlı aracının geçişi sırasında infilak ettirildi. Patlamada polis zırhlı aracı kullanılmaz hale gelmiş ve 3 polis ölmüştür.⁴¹¹

• 22 Ocak'ta İdil İlçe Emniyet Müdürlüğü'ne PKK mensupları tarafından roketatarlı ve uzun namlulu silahlarla saldırı düzenlenmiştir.⁴¹²

• 28 Ocak'ta Mardin’in Nusaybin ilçesinde aralarında HDP milletvekilleri Ali Atalan, Nadir Yıldırım, Dirayet Taşdemir, İbrahim Ayhan ve Erol Dora'nın da bulunduğu bir grup, Şırnak’ın Cizre ilçesine yürümek isteyince polisin tazyikli su ve gaz bombalarına maruz kaldı.⁴¹³

• 28 Ocak'ta Başbakan Davutoğlu, Cizre’de operasyonların tamamlanmak üzere olduğunu bildirdi.⁴¹⁴

• 30 Ocak'ta DBP eş başkanı Emine Ayna, Şırnak çatışmalarında bir bodrum katında mahsur kalan yaralı ve cenazelerin olması sebebiyle siyasi çözümün olanaksız olduğunu bildirerek siyasetten çekildiğini açıklamıştır.⁴¹⁵

• 31 Ocak'ta İdil ilçesine bağlı Yeni Mahalle ve Turgut Özal Mahallesi'nde bulunan 3 okul ateşe verilmiştir.⁴¹⁶

• 1 Şubat'ta, PKK mensupları tarafından 10 Aralık 2015 tarihinde kaçırılan Cizre Emniyet Müdürlüğü Koruma Şube Müdürlüğünde görev yapan ve kaymakam Ahmet Adanur'un yakın koruması olan polis memuru Ayhan Kaya güvenlik güçlerinin ortak operasyonuyla kurtarıldı.⁴¹⁷⁴¹⁸

• 5 Şubat'ta tarihinde YPS, Şırnak'ın Bahçelievler mahallesinde bulunan polis merkezine uzun namlulu silahlarla bir saldırı düzenlemiştir.^419420421422

• 7 Şubat'ta Millî Eğitim Bakanlığı, İdil ilçesinde görev yapan öğretmenleri SMS mesajıyla İstanbul, Erzurum ve Rize'deki eğitim seminerlerine çağırmıştır. Bununla birlikte o günden itibaren Midyat-İdil seferi yapan dolmuşlar da durdurulmuştur.⁴²³

• 9 Şubat'ta HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş, Cizre ilçesindeki bir binanın bodrum katında toplu katliam yapıldığını ve bunun açıklanamadığını öne sürmüştür. Demirtaş, TRT Haber'in 7 Şubat akşamı son dakika manşetiyle duyurduğu "Cizre'de bodrum kattaki 60'a yakın terörist etkisiz hale getirildi" haberinin daha sonra geri çekilmesine atıfta bulunarak "Kaanatimiz odur ki toplu katliam yaptılar ve üzerini örtmek için gün gün açıklıyorlar. Ordu yetkilileri ‘hazır değil, şimdi vermiyoruz’ demişler." şeklinde konuşmuştur.⁴²⁴ Buna paralel olarak HDP Şırnak milletvekili Faysal Sarıyıldız da TRT'nin haberinin geri çekilmesiyle ilgili "10 kişi öldürüldüyse geri kalanlar hastanede ya da emniyette değillerse neredeler" demişti.⁴²⁵

• 11 Şubat'ta İçişleri Bakanı Efkan Ala, Cizre'de hendek operasyonlarının bittiğini ve güvenlik güçlerin bölgede kesin olarak alan hakimiyetini ele geçirdiğini ifade etmiştir.⁴²⁶

• 14 Şubat'ta HDP; Şırnak milletvekili Faysal Sarıyıldız aracılığıyla delillerin karartılması endişesi taşındığı ve bunun yaşanmaması için uluslararası bir heyetin Cizre'de acilen incelemelerde bulunulması talebiyle Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliği, Uluslararası Ceza Mahkemesi ve Avrupa Birliği Bakanlar Konseyi'ne mektup göndermiş, mektupta "Sokağa çıkma yasağı esnasında devlet tarafından kullanıldığı iddia edilen yakıcı ve kimyasal silahlara ait delillerin, suçu kanıtlayacak diğer önemli bulguların ortadan kaldırılacağı yönünde ciddi endişelerimiz bulunmaktadır." denilmiştir.⁴²⁷

• 16 Şubat gecesi Şırnak İdil ilçesinde sokağa çıkma yasağı ilân etmiştir. Yasağın ardından Turgut Özal Mahallesi, Yeni Mahalle ve Dirsekli Köyü'nde çatışmalar başlamıştır.⁴²⁸

• 25 Şubat'ta İdil ilçesinde Kerkük-Yumurtalık Petrol Boru Hattına PKK mensupları tarafından bombalı saldırı düzenlenmiştir.⁴²⁹

• 14 Mart 2016 tarihinde Şırnak il merkezinde sokağa çıkma yasağı ilan edilmiştir.⁴³⁰

• 10 Mayıs 2016 tarihinde Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği; PKK ile bağlantılı devlet dışı aktörler ve gençlik kolları tarafından Cizre ve diğer bölgelerde işlenen yasadışı eylemleri şiddetle kınadığını belirtirken Türkiye’ye de terörle mücadelede insan haklarına saygılı olması çağrısı yapılmıştır. Açıklamanın devamında Cizre'deki çatışmalarda yüzden fazla insanın diri diri yakılarak öldürüldüğü yönündeki haberlerden duyulan rahatsızlık ile hendek operasyonlarının devam ettiği bölgeden yeteri kadar bilgi alınamamasının kaygı verici olduğu belirtilerek güvenlik güçlerinin insan hakları ihlalleri işlediğine dair iddiaların şeffaf bir şekilde araştırılması istenmiştir⁴³¹.

Galeri

Dosya:Cizre-July2012-01.JPG|Çatışmaların yoğun olarak yaşandığı Cizre ilçesinin havadan görünümü Dosya:Şırnak çatışması (3), Eylül 2015.jpg|Cizre ilçesinde kurulan bir barikat Dosya:Cizre çatışmaları sırasında hasar gören bina ve bir Cizreli kadın, 2 Mart 2016.jpg|Cizre çatışmaları sırasında hasar gören bir bina, 2 Mart 2016 Dosya:Şırnak çatışması (6), Eylül 2015.jpg|Çatışmalar sırasında hasar alan bir ev Dosya:Şırnak çatışması (4), Eylül 2015.jpg|Sokak çatışmalarında hasar alan araç ve dükkânlar Dosya:Cizre, hendek, Ekim 2015.jpg|Cizre'de bir sokakta görülen hendek ve arkasındaki barikat Dosya:HDP Cizre (1).jpg|Selahattin Demirtaş, HDP'li bakan ve milletvekillerinin Cizre'ye girmesine izin verilmemesi anı Dosya:Şırnak çatışması (9), Ekim 2015.jpg|Cizre'de bir sokaktaki barikatlar Dosya:YDG-H members.jpg|Cizre'deki silahlı YDG-H mensupları Dosya:Cizre after operation (2).jpg|75 gün süren sokağa çıkma yasağı sonrasında Cizre sokakları. Dosya:Cizre çatışmaları sırasında hasar gören binaları inceleyen bölge halkı, 2 Mart 2016.jpg|Cizre çatışmaları sırasında hasar gören binaları inceleyen bölge halkı, 2 Mart 2016. Dosya:Cizre çatışmaları sırasında hasar gören bina ve bir Cizreli, 2 Mart 2016.jpg|Cizre çatışmaları sırasında hasar gören bir bina, 2 Mart 2016. Dosya:Silopi'deki çatışmalar sırasında yıkılan bir ev, 22 Ocak 2016.jpg|Silopi'deki çatışmalar sırasında yıkılan bir ev, 22 Ocak 2016

Ayrıca bakınız

• 2016 Hakkâri çatışmaları

Dipnotlar

<references group="not"/>

Kaynakça

Dış bağlantılar

Orijinal kaynak: 2015-16 şırnak çatışmaları. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

1. Cemil Bayık: Silahlı mücadeleye son vermek için hiçbir neden yok, Türkiye'deki iç savaş ağırlaşacak , T24, 28 Aralık 2015, Erişim tarihi: 28 Aralık

   ↩
2. ↩

3. Bu konu tartışmalıdır. PKK Yürütme Konseyi Üyesi Murat Karayılan, şehir çatışmalarında Halk Savunma Güçleri (HPG) üyesinin bulunmadığını, çatışan kişilerin kendiliğinden örgütlü halk olduğunu beyan etmiştir . Bu iddiaya karşın, HPG mensuplarının 13 Eylül 2015'te Şırnak'ta bir karakola eylem yaptığı belirtilerek çatışmalara taraf olduğu vurgulanmıştır. ↩

4. Daha sonraki süreçte YDG-H'nin, başka gruplar ile birleşerek Sivil Savunma Birlikleri adlı yapıyı oluşturduğu bildirilmiştir . ↩

5. Şırnak’ta Sivil Savunma Birlikleri (YPS) kuruldu , Erişim tarihi: 12 Ocak 2016. ↩

6. SAS komandoları Cizre'de , Sputniknews, 30 Aralık 2015, Erişim tarihi: 30 Aralık 2015. ↩

7. Köy korucuları: Kürtleri PKK'dan koruyoruz : "Cizre, Silopi ve Dargeçit'te de operasyonlara destek veren çok sayıda korucumuz var.", 3 Ocak 2016, Erişim tarihi: 3 Ocak 2016. ↩

8. Özerklik oyununa ağır darbe , 19 Ağustos 2015, Erişim tarihi: 25 Şubat 2016. ↩

9. PKK'dan Ankara açıklaması: Hedef çevik kuvvetti , 15 Mart 2016, Erişim tarihi: 15 Mart 2016. ↩

10. Önemli Yurtiçi Olaylar (7 Haziran 2016) ↩

11. TSK kaynağında bu sayı, yapılan operasyonlar çerçevesinde Şırnak il merkezi, İdil, Silopi ve Cizre ilçelerinde gözaltına alınan, sağ olarak yakalanan ve yaşamını yitiren kişilerle birlikte "etkisiz hale getirilen" şeklinde verilmiştir (Sayıya operasyonlar kapsamına girmeyen kayıplar dahil değildir). Fakat bu sayı televizyon, gazete ve haber ajanslarında zaman zaman ölü olarak geçebilmektedir. Bununla birlikte bu sayının tam olarak gerçek gerçekleri yansıtmadığına dair haberler de mevcuttur. ↩

12. Cizre’de polis aracına roketli saldırı: 1 şehit, 3 yaralı , 7 Ağustos 2015, Erişim tarihi: 1 Ocak 2016. ↩

13. Yaralı polis memuru Muhammed Onur Demir şehit oldu , Vatan, 8 Ağustos 2015, Erişim tarihi: 12 Ocak 2016. ↩

14. Şırnak'ta 4 polis ve 1 asker şehit , NTV, 10 Ağustos 2015, Erişim tarihi: 12 Ocak

    ↩

15. Şırnak'ta bir asker şehit oldu , Hürriyet, 11 Ağustos 2015, Erişim tarihi: 1 Ocak 2016. ↩

16. Şırnak'ta yüzbaşı Ali Alkan şehit oldu , Habertürk TV, 22 Ağustos 2015, Erişim tarihi: 1 Ocak 2016. ↩

17. Şırnak Silopi'de polis aracına saldırı: 1 polis şehit, 4 polis yaralı , Habertürk TV, 30 Ağustos 2015, Erişim tarihi: 1 Ocak 2016. ↩

18. Şırnaktan acı haber: 1 şehit 4 yaralı , Sabah, 30 Ağustos 2015, Erişim tarihi: 12 Ocak 2016. ↩

19. Şırnak'ta ve Diyarbakır'da polise saldırı: 3 şehit , Sabah, 13 Eylül 2015, Erişim tarihi: 1 Ocak 2016. ↩

20. Şırnak'ta koruculara silahlı saldırı: 1 şehit , Sabah, 21 Eylül 2015, Erişim tarihi: 1 Ocak 2016. ↩

21. Şırnak'taki PKK saldırısında ölen sivil sayısı 4'e çıktı : "2 asker yaşamını yitirdi, 11 polis, 8 asker ve bir geçici köy korucusu yaralandı.", BBC, 26 Eylül 2015, Erişim tarihi: 30 Mart 2016. ↩

22. Cizre'deki hain saldırıda yaralanan polis şehit oldu , a Haber, 1 Ekim 2015, Erişim tarihi: 22 Aralık 2015. ↩

23. Beytüşşebap'ta bombalı tuzak: 1 şehit, 1 yaralı , Milliyet, 1 Ekim 2015, Erişim tarihi: 5 Ocak 2016. ↩

24. Şırnak'ta çatışma: Bir asker şehit , Hürriyet, 13 Ekim 2015, Erişim tarihi: 3 Ocak 2016. ↩

25. Şırnak'ta 1 polis şehit oldu, 1 polis yaralandı , Hürriyet, 16 Ekim 2015, Erişim tarihi: 1 Ocak 2016. ↩

26. Uludere’de PKK mayını: 1 uzman çavuş şehit , Milliyet, 7 Kasım 2015, Erişim tarihi: 1 Ocak 2016. ↩

27. Silopi’de çatışmalar durmuyor… Dört şehit var , 11 Kasım 2015, Erişim tarihi: 1 Ocak 2016. ↩

28. Şırnak'ta 1 polis şehit oldu , Hürriyet, 16 Kasım 2015, Erişim tarihi: 22 Aralık 2015. ↩

29. Komiser ve Emniyette görevli sivil personel şehit oldu , Habertürk TV, 24 Kasım 2015, Erişim tarihi: 12 Ocak 2016. ↩

30. Cizre'de 2 Asker, Sur'da 1 Polis Öldü , Bianet, 5 Aralık 2015, Erişim tarihi: 22 Aralık 2015. ↩

31. Cizre'de bir uzman çavuş şehit , Hürriyet, 18 Aralık 2015, Erişim tarihi: 22 Aralık 2015. ↩

32. TSK: Cizre'de 1 asker şehit oldu , Habertürk TV, 20 Aralık 2015, Erişim tarihi: 23 Aralık 2015. ↩

33. Cizre'de yaralanan özel hareket polisi Atilla Güneş GATA'da şehit düştü , 22 Aralık 2015, Erişim tarihi: 22 Aralık 2015. ↩

34. Şırnak'tan acı haber , Milliyet, 22 Aralık 2015, Erişim tarihi: 23 Aralık 2015. ↩

35. Şırnak'ta yaralanan asker hayatını kaybetti , 23 Aralık 2015, Erişim tarihi: 12 Ocak 2016. ↩

36. Cizre'de yaralanan polis şehit düştü , Sabah, 23 Aralık 2015, Erişim tarihi: 25 Aralık 2015. ↩

37. Şırnak'ta 1 askerimiz şehit, 3 askerimiz yaralı , 25 Aralık 2015, Erişim tarihi: 12 Ocak 2016. ↩

38. Cizre'de askeri araca saldırı: 3 uzman çavuş yaşamını yitirdi , Sputniknews, 27 Aralık 2015, Erişim tarihi: 27 Aralık 2015. ↩

39. Şırnak'ta bir asker hayatını kaybetti , Sputniknews, 28 Aralık 2015, Erişim tarihi: 29 Aralık 2015. ↩

40. Cizre'den acı haber! 1 şehit, 5 yaralı , 1 Ocak 2016, Erişim tarihi: 1 Ocak 2016. ↩

41. Şırnak'ta çatışma: 2 şehit , Sabah, 1 Ocak 2016, Erişim tarihi: 1 Ocak 2016. ↩

42. Şırnak’tan acı haber: 1 şehit , Milliyet, 6 Ocak 2016, Erişim tarihi: 6 Ocak 2016. ↩

43. Şırnak'ta zırhlı araca roket atarlı saldırı, DİHA, 7 Ocak 2016, Erişim tarihi: 2 Şubat 2016. ↩

44. Şırnak ve Diyarbakır'da PKK saldırısı 2 asker şehit , 8 Ocak 2016, Erişim tarihi: 9 Ocak 2016. ↩

45. Cizre’de bir polis hayatını kaybetti , İMC TV, 12 Ocak 2016, Erişim tarihi: 12 Ocak

    ↩

46. Şırnak'ın İdil İlçesi'nde 3 polis şehit, 4 polis yaralı , Hürriyet, 18 Ocak 2016, Erişim tarihi 18 Ocak 2016. ↩

47. Şırnak'ta polis servisine roketatarlı saldırı: 2 şehit, Mynet, 18 Ocak 2016, Erişim tarihi 18 Ocak 2016. ↩

48. Cizre'de 1 özel harekatçı şehit oldu , Habertürk TV, 19 Ocak 2016, Erişim tarihi: 20 Ocak 2016. ↩

49. Cizre’de çatışma: 1 polis şehit , Milliyet, 22 Ocak 2016, Erişim tarihi: 22 Ocak 2016. ↩

50. Cizre'de çatışma!.. 1 üsteğmen şehit! , Doğan Haber Ajansı, 23 Ocak 2016, Erişim tarihi: 23 Ocak 2016. ↩

51. Cizre'de çatışma: 1 uzman çavuş şehit , Sözcü, 29 Ocak 2016, Erişim tarihi 30 Ocak 2016. ↩

52. Şırnak'ta Evinin Önünde Pusuya Düşürülen Köy Korucusu Şehit Edildi , 30 Ocak 2016, 31 Ocak 2016. ↩

53. Cizre’den kara haber: 3 şehit , Sözcü, 31 Ocak 2016, Erişim tarihi: 1 Şubat 2016. ↩

54. Cizre'de çatışma: 1 polis şehit , Milliyet, 4 Şubat 2016, Erişim tarihi: 4 Şubat 2016. ↩

55. Cizre'deki Yangının Detayları! 9 PKK'lı Öldürüldü, 1 Polis Şehit , 5 Şubat 2016, Erişim tarihi: 5 Şubat 2016. ↩

56. İdil'de 8 gün önce yaralanan polis Tayfun Yüce şehit oldu , Hürriyet, 9 Şubat 2016, Erişim tarihi: 9 Şubat 2016. ↩

57. Şırnak ve Cizre'de çatışma: 5 şehit! , 9 Şubat 2016, Erişim tarihi: 10 Şubat 2016. ↩

58. Cizre’de bir polis ve bir asker hayatını kaybetti , İMC TV, 12 Şubat 2016, Erişim tarihi: 12 Şubat 2016. ↩

59. Şırnak'ta 1 polis yaşamını yitirdi , DİHA, 13 Şubat 2016, Erişim tarihi: 13 Şubat

    ↩

60. Şırnak'ta çatışmalar sabaha kadar sürdü , DİHA, 15 Şubat 2016, Erişim tarihi: 15 Şubat

    ↩

61. İdil'de 2 özel harekatçı yaşamını yitirdi , DİHA, 18 Şubat 2016, Erişim tarihi 18 Şubat

    ↩

62. İdil'deki çatışmada 1 uzman çavuş şehit oldu , Habertürk, 21 Şubat 2016, Erişim tarihi: 21 Şubat 2016. ↩

63. Astsubay'ı sivil kıyafetliyken şehit ettiler , Hürriyet, 25 Şubat 2016, Erişim tarihi: 26 Şubat 2016. ↩

64. İdil'de görev yapan asker intihar etti , Habertürk TV, 29 Şubat 2016, Erişim tarihi: 29 Şubat 2016. ↩

65. 1 polis şehit , Habertürk TV, 2 Mart 2016, Erişim tarihi: 2 Mart 2016. ↩

66. Şırnak'ta iki asker yaşamını yitirdi , Sputniknews, 4 Mart 2016, Erişim tarihi 4 Mart 2016. ↩

67. Şırnak'ta çatışma: 1 asker şehit , Cumhuriyet, 6 Mart 2016, Erişim tarihi: 6 Mart 2016. ↩

68. Kara haber İdil'den geldi: 2 polis şehit, 6 yaralı , Hürriyet, 8 Mart 2016, Erişim tarihi: 8 Mart 2016. ↩

69. Şırnak'ta 2 polis yaşamını yitirdi, 15 Mart 2016, Erişim tarihi: 15 Mart 2016. ↩

70. Şırnak ve Nusaybin'de 3 şehit : Şırnak 1 polis ve 1 asker şehit, Milliyet, 21 Mart 2016, Erişim tarihi: 21 Mart 2016. ↩

71. Şırnak'ta şehit sayısı 2'ye yükseldi : "2 polis şehit oldu, 1 polis yaralandı.", Milliyet, 24 Mart 2016, Erişim tarihi: 25 Mart 2016. ↩

72. Şırnak'ta bir korucu şehit oldu , Habertürk TV, 26 Mart 2016, Erişim tarihi: 26 Mart 2016. ↩

73. Şırnak’ta bir özel harekat polisi yaşamını yitirdi , İMC TV, 29 Mart 2016, Erişim tarihi: 29 Mart 2016. ↩

74. Şırnak'tan acı haber geldi: 1 asker şehit , Milliyet, 2 Nisan 2016, Erişim tarihi: 2 Nisan 2016. ↩

75. Şırnak'ta zırhlı polis aracına roketatarlı saldırı , Sputniknews, 5 Nisan 2016, Erişim tarihi: 5 Nisan 2016. ↩

76. Şırnak’ta Jandarma ile Polis Birbirine Girdi, Ölü ve Yaralılar Var , 4 Nisan 2016, Erişim tarihi: 5 Nisan 2016. ↩

77. Tankın altında kalan asker şehit oldu , Doğan Haber Ajansı, 5 Nisan 2016, Erişim tarihi: 6 Nisan 2016. ↩

78. Şırnak ve Hakkari’de iki asker hayatını kaybetti : "Şırnak’ta çıkan çatışmada bir asker hayatını kaybetti, üç asker de yaralandı.", İMC TV, 12 Nisan 2016, Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. ↩

79. Şırnak’ta PKK saldırısı: Bir polis hayatını kaybetti, 13 güvenlik görevlisi yaralandı , Diken, 15 Nisan 2016, Erişim tarihi: 16 Nisan 2016. ↩

80. http://www.imctv.com.tr/sirnakta-bir-polis-hayatini-kaybetti-2/ Şırnak’ta bir polis hayatını kaybetti]: "Ağır yaralanan iki polis Şırnak Asker Hastanesi’ne kaldırıldı. Polislerden biri hayatını kaybetti.", İMC TV, 16 Nisan 2016, Erişim tarihi: 16 Nisan 2016. ↩

81. [http://www.hurriyet.com.tr/sirnakta-zirhli-araca-roketli-saldiri-1-polis-sehit-2-yarali-40089579 "Şırnak'tan acı haber geldi] : Şırnak'ta, PKK'lıların zırhlı araca düzenledikleri roketatarlı saldırıda 1 polis memuru şehit oldu, 2 polis de yaralandı.", İMC TV, 17 Nisan 2016, Erişim tarihi: 17 Nisan 2016. ↩

82. Şırnak’ta 2 asker yaşamını yitirdi, 4 asker yaralandı , İMC TV, 19 Nisan 2016, Erişim tarihi: 20 Nisan 2016. ↩

83. Şırnak’ta bir üsteğmen ve bir uzman çavuş hayatını kaybetti , İMC TV, 28 Nisan 2016, Erişim tarihi: 30 Nisan 2016. ↩

84. Şırnak’ta bir asker yaşamını yitirdi , İMC TV, 1 Mayıs 2016, Erişim tarihi: 2 Mayıs 2016. ↩

85. Şırnak'ta şehit olan Özel Harekat Polisi Ersan Gürpınar'ın acı haberi, Samsun'daki ailesine ulaştı , Habertürk TV, 11 Mayıs 2016, Erişim tarihi: 15 Mayıs 2016. ↩

86. Şırnak'ta bir polis yaşamını yitirdi , 30 Mayıs 2016, Erişim tarihi: 30 Mayıs 2016. ↩

87. Şırnak ve Siirt’teki çatışmalarda 3 asker yaşamını yitirdi : "Şırnak’ta Irak sınırı ile kente merkezindeki çatışmalarda 2 asker hayatını kaybetti", ''İMC TV, 30 Mayıs 2016, Erişim tarihi: 30 Mayıs 2016. ↩

88. Şırnak'ta 1 korucu şehit oldu , Habertürk TV, 5 Haziran 2016, Erişim tarihi: 5 Haziran 2016. ↩

89. Şırnak'tan acı haber: 1 asker şehit : "1 asker şehit oldu, 2 asker yaralandı.", 22 Haziran 2016, Erişim tarihi: 23 Haziran 2016. ↩

90. ↩
91. ↩
92. ↩

93. Şırnak'ta Askere Saldırı: 3 Yaralı Var , 31 Temmuz 2015, Erişim tarihi: 12 Ocak 2016. ↩

94. Şırnak’ta Patlama: 1 Polis Yaralı , 2 Ağustos 2016, Erişim tarihi 12 Ocak 2016. ↩

95. Cizre'de zırhlı araca roketatarlı saldırı: 2 polis yaralı , a Haber, 7 Ağustos 2015, Erişim tarihi: 12 Ocak 2016. ↩

96. ↩
97. ↩
98. ↩

99. Şırnak'ta helikoptere roketatarlı saldırı: 1 asker şehit, 7 asker yaralı , Hürriyet, 10 Ağustos 2016, Erişim tarihi: 12 Ocak 2016. ↩

100. Bingöl ve Şırnak'ta terör saldırıları: 1 şehit, 1 yaralı : "Cizre Garnizon Komutanlığı'na saldırı: 1 yaralı", Anadolu Ajansı, 13 Ağustos 2015, Erişim tarihi: 12 Ocak 2016. ↩

101. Şırnak'ta askeri birliğe saldırı: 3 asker yaralandı! , 22 Ağustos 2015, Erişim tarihi: 12 Ocak 2016. ↩

102. Şırnak'ta hain pusu: 4 polis yaralı , Takvim, 27 Ağustos 2016, Erişim tarihi: 12 Ocak 2016. ↩

103. Cizre’de çatışma: 3 kişi öldü, 3 asker yaralandı , Yeniçağ, 28 Ağustos 2015, Erişim tarihi: 12 Ocak 2016. ↩

104. Şırnak'ta askeri üs bölgesine saldırı: 2 terörist öldürüldü : "1 köy korucusu yaralandı", Hürriyet, 29 Ağustos 2015, Erişim tarihi: 12 Ocak 2016. ↩

105. Şırnak'ta polis merkezine saldırı: 2 yaralı , : "Açılan ilk ateşte 1 polis memuru yaralandı.", 31 Ağustos 2015, Erişim tarihi: 12 Ocak 2016. ↩

106. Şırnak’ta Askere Saldırı: 2 Asker Yaralı , Halk TV, 1 Eylül 2015, Erişim tarihi: 12 Ocak 2016. ↩

107. Askeri kontrol noktasına saldırı: 2 asker yaralı , Zaman, 2 Eylül 2015, Erişim tarihi: 12 Ocak 2016. ↩

108. Şırnak'ta Uzman Çavuşun Bulunduğu Araca Saldırı: 1 Ölü, 2 Yaralı , Milliyet, 3 Eylül 2015, Erişim tarihi: 12 Ocak 2016. ↩

109. PKK'lılar Beytüşşebap'ta eş zamanlı saldırılar düzenledi: 2 asker yaralı , Milliyet, 5 Eylül 2015, Erişim tarihi: 12 Ocak 2016. ↩

110. Şırnak'ta zırhlı araç devrildi: 2 polis yaralı , Zaman, 7 Eylül 2015, Erişim tarihi: 12 Ocak 2016. ↩

111. ↩
112. ↩
113. ↩
114. ↩

115. Cizre'de özel harekata saldırı! 4 yaralı , Haber7.com, 8 Eylül 2015, Erişim tarihi: 2 Şubat 2016. ↩

116. Cizre’de patlama: 5 polis yaralandı , soL Haber Portalı, 11 Eylül 2015, Erişim tarihi: 12 Ocak 2016. ↩

117. Şırnak'ta Nöbet Tutan Askerlere PKK Saldırdı! 2 Asker Yaralı , 28 Eylül 2015, Erişim tarihi: 12 Ocak 2016. ↩

118. ↩
119. ↩
120. ↩
121. ↩

122. Şırnak'ta zırhlı polis aracı devrildi: 8 yaralı , 29 Eylül 2015, Erişim tarihi: 12 Ocak 2016. ↩

123. Şırnak'ta askeri araç devrildi: 13 asker yaralı , Hürriyet, 8 Ekim 2015, Erişim tarihi: 12 Ocak 2016. ↩

124. PKK'liler adliyeye saldırdı: Bir polis yaralandı , 4 Kasım 2015, Erişim tarihi: 12 Ocak 2016. ↩

125. Şırnak'ta polise hain saldırı : "2 koruma polisi yaralandı.", Takvim, 9 Kasım 2015, Erişim tarihi: 12 Ocak 2016. ↩

126. ↩
127. ↩
128. ↩

129. Şırnak'ta 7 asker yaralandı. , Millet, 17 Kasım 2015, Erişim tarihi: 12 Ocak 2016. ↩

130. Cizre'de PKK ateşi: 1 polis yaralı ,Bugün, 24 Kasım 2015, Erişim tarihi: 21 Ocak 2016. ↩

131. Şırnak’ın İdil ilçesinde PKK saldırısı: 1 polis yaralı , 25 Kasım 2015, Erişim tarihi: 12 Ocak 2016. ↩

132. Şırnak'taki Dev Operasyonda Son Durum: 8 Asker Yaralı 25 PKK'lı Öldürüldü , Haberler.com, 17 Aralık 2015, Erişim tarihi: 12 Ocak 2016. ↩

133. Cizre'de hastaneye yaralı 3 asker, 1 korucu getirildi , DİHA, 19 Aralık 2016, Erişim tarihi: 26 Ocak

     ↩
134. ↩
135. ↩
136. ↩
137. ↩

138. Karamanlı Astsubay Şırnak'ta Yaralandı , 21 Aralık 2015, Erişim tarihi: 12 Ocak 2016. ↩

139. Şırnak'ta 1 Astsubay Yaralandı, 23 Aralık 2015, Erişim tarihi: 12 Ocak 2016. ↩

140. Şırnak'ta terör saldırısı: 1 ölü, 7 yaralı , 27 Aralık 2015, Erişim tarihi: 12 Ocak 2016. ↩

141. Şırnak'ta PKK saldırısı: Uzman çavuş ağır yaralı , Yeni Asır, 28 Aralık 2015, Erişim tarihi: 12 Ocak 2016. ↩

142. ↩
143. ↩
144. ↩
145. ↩

146. Şırnak'ta bankamatikten para çeken asker terör saldırısında yaralandı , Anadolu Ajansı, 29 Aralık 2015, Erişim tarihi: 13 Ocak 2016. ↩

147. Şırnak'ta zırhlı araca saldırı: 1 polis yaralandı , Milliyet, 6 Ocak 2016, Erişim tarihi: 12 Ocak 2016. ↩

148. Cizre'deki o bina kime ait? : '"Bir uzman çavuş ve bir polis yaralandı.", Yeni Akit, 29 Ocak 2016, Erişim tarihi: 30 Ocak

     ↩

149. Güvenlik güçlerimize roketli saldırı haberi , Yeni Şafak, 31 Ocak 2016, Erişim tarihi: 31 Ocak 2016. ↩

150. ↩
151. ↩

152. Şırnak'ta polis aracına bombalı saldırı! , Sabah, 1 Şubat 2016, Erişim tarihi: 2 Şubat 2016. ↩

153. Şırnak kent merkezinde şiddetli çatışma , 5 Şubat 2016, Erişim tarihi: 5 Şubat 2016. ↩

154. Cizre'de 18 terörist öldürüldü, 1 polis şehit : "Bir polis yaralandı" ve "Öte yandan diğer saldırıda A.T., M.Ü. ve S.B. isimli polis memurları vücutlarına isabet eden şarapnel parçalarıyla yaralandı.", 5 Şubat 2016, Erişim tarihi: 5 Şubat

     ↩

155. Cizre'de çatışma: Bir polis yaralandı , Yeni Şafak, 6 Şubat 2016, Erişim tarihi: 6 Şubat 2016. ↩

156. Cizre'de çatışma çıktı : "2 asker ve 5 polis memuru yaralandı", Vatan, 8 Şubat 2016, Erişim tarihi: 8 Şubat 2016. ↩

157. ↩

158. Şırnak’ta sıcak saatler , Milliyet:"4 güvenlik görevlisi yaralandı", 13 Şubat 2016, Erişim tarihi: 14 Şubat 2016. ↩

159. İdil’de operasyonlar sürüyor: 1'i polis 2 yaralı , Milliyet, 23 Şubat 2016, Erişim tarihi: 23 Şubat 2016. ↩

160. İdil'de çatışma: 9 terörist öldü : "1 uzman çavuş yaralandı, 24 Şubat 2016, Erişim tarihi: 24 Şubat

     ↩

161. İdil'de bombalı tuzak: 7 asker yaralı , İhlas Haber Ajansı, 26 Şubat 2016, Erişim tarihi: 27 Şubat 2016. ↩

162. İdil'de mahalleye girmeye çalışan zırhlı araca saldırı : "2 özel harekat polisi yaralandı", DİHA, 27 Şubat 2016, Erişim tarihi: 28 Şubat 2016. ↩

163. Şırnak'ta kafeye saldırı: 1'i asker 2 yaralı , Milliyet, 27 Şubat 2016, Erişim tarihi: 1 Mart 2016. ↩

164. ↩
165. ↩

166. Yaralanan 'Özel Harekatçı' Eve Dönmeyi Kabul Etmedi : "Bir özel harekat polisi el bombalı saldırı sonucu boynundan yaralandı", 28 Şubat 2016, Erişim tarihi: 29 Şubat 2016. ↩

167. Şırnak İdil'de askere saldırı: 3 asker yaralı , 1 Mart 2016, Erişim tarihi: 1 Mart 2016. ↩

168. Şırnak İdil'de 1 polis yaralandı , 2 Mart 2016, Erişim tarihi: 2 Mart 2016. ↩

169. Şırnak'ta operasyonlar tamamlandı , Sabah, 3 Haziran 2016, Erişim tarihi: 5 Haziran 2016. ↩

170. Şırnak’ta polise saldırı ve çatışma: 3 polis yaralandı , İMC TV, 21 Haziran 2016, Erişim tarihi: 21 Haziran 2016. ↩

171. Yaralılara dair sayı, olayların başlangıç tarihinden bu yana çıkan basın haberlerinden derlenmiştir. Dolayısıyla sayı güncellenebilir. ↩

172. Açık öğretim sınavı sonrası 2 asker ve bir korucu kaçırıldı. , 13 Aralık 2015, Erişim tarihi: 12 Ocak 2016. ↩

173. Şırnak'ta 2 Uzman Çavus PKK Militanlarınca Kaçırıldı , 13 Aralık 2015, Erişim tarihi: 12 Şubat 2016. ↩

174. Rehin olan 2 askerin askerlerin iki ay sonra Cizre'deki operasyonlar sırasında bir bodrum katında yaşamını yitirdiği iddia edilmiştir. ↩

175. 16 Ağustos 2015-21 Ocak 2016 Tarihleri arasında Resmi İlanlı Sokağa Çıkma Yasakları ve Sivillere Yönelik Yaşam Hakkı İhlalleri , Türkiye İnsan Hakları Vakfı, 23 Ocak 2016, Erişim tarihi: 23 Ocak 2016. ↩

176. Cizre’de iki kişi daha öldürüldü , İMC TV, 9 Ocak 2016, Erişim tarihi: 10 Ocak

     ↩

177. Cizre ve Silopi’de çatışmalar devam ediyor , Milliyet, 20 Aralık 2015, Erişim tarihi: 21 Aralık 2015 ↩

178. Cizre'de gece boyu çatışma: 4 kişi öldü , Evrensel, 5 Eylül 2015, Erişim tarihi: 21 Aralık 2015 ↩

179. Cizre ve Silopi'den Şiddetli Patlama ve Silah Sesleri Geliyor , Haberler.com, 22 Aralık 2015, Erişim tarihi: 22 Aralık 2015. ↩

180. Cizre ve Silopi'de 10 bin askerle operasyon: Tanklar ilçe merkezinde , Radikal, 16 Aralık 2015, Erişim tarihi: 22 Aralık 2015. ↩

181. Cizre'de yapılan tank atışları kameralara böyle yansıdı , soL Haber Portalı, Erişim tarihi: 21 Aralık 2015. ↩

182. Cizre'de hendeklere tank atışı yapılıyor , Yeni Akit, 20 Aralık 2015, Erişim tarihi: 22 Aralık 2015. ↩

183. Cizre'de karnından vurulan kadın, 7 aylık bebeğini kaybetti! , T24, 20 Aralık 2015, Erişim tarihi: 21 Aralık

     ↩

184. Şırnak'ta üç Kürt kadın siyasetçi öldürüldü , soL Haber Portalı, 5 Ocak 2016, Erişim tarihi: 5 Ocak 2016. ↩

185. 44 çocuk öldü 52 çocuk yaralı , Cumhuriyet, 22 Aralık 2015, Erişim tarihi: 24 Aralık 2015. ↩

186. İmrek, E. Silopi'de evlere top atışı: 11 yaşındaki çocuk katledildi , Evrensel, 21 Aralık 2015, Erişim tarihi: 21 Aralık 2015 ↩

187. Turkey Kurds: Many dead in Cizre violence as MPs' march blocked , BBC, 10 Eylül 2015, Erişim tarihi: 22 Aralık 2015. ↩

188. Bazı kaynaklar, meydana gelen sivil ölümlerin mahalleden ayrılmaya çalışan kişilere ateş açılması suretiyle gerçekleştiğini bildirmişlerdir. ↩

189. HDP 'ara bilançoyu' açıkladı: 5 ilçede 56 kişi öldü , 30 Aralık 2015, Erişim tarihi: 30 Aralık 2015. ↩

190. İşte sokağa çıkma yasağının bilançosu: Cizre'de 56, Nusaybin'de 23, Sur'da 17 sivil öldürüldü , soL Haber Portalı, 30 Aralık 2015, Erişim tarihi: 30 Aralık 2015. ↩

191. Cizre’de top mermisi isabet eden evde 20 yaşındaki bir genç öldü , Nokta dergisi, 24 Aralık 2015, Erişim tarihi: 26 Aralık 2015. ↩

192. Cizre’de üç kişi öldürüldü, İMC TV, 23 Aralık 2015, Erişim tarihi: 26 Aralık

     ↩

193. Cizre'de Eve İsabet Eden Top Atışı! , Erişim tarihi: 26 Aralık 2015. ↩

194. DİHA: Cizre'de Hediye Erden adlı kadın öldürüldü , Evrensel, 31 Aralık 2015, Erişim tarihi: 31 Aralık 2015. ↩

195. Cizre’de top atışları ve beyaz bayraklarla göç , İMC TV, 1 Ocak 2016, Erişim tarihi: 1 Ocak

     ↩

196. Tümer, D. Ö. Hendeğin bilançosu: Nüfusun % 22'si göç etti , Al Jazeera, 11 Ocak 2016, Erişim tarihi: 24 Ocak 2016. ↩

197. 120 bin nüfuslu Cizre'de 20 bin kişi kaldı! Radikal, 25 Ocak 2016, Erişim tarihi: 25 Ocak 2016. ↩

198. Cizreliler: Kimsenin bir yere gittiği yok , DİHA, 2 Ocak 2016, Erişim tarihi: 2 Ocak 2016. ↩

199. Araçlaştırılan gazetecilik , 12 Ocak 2016, Erişim tarihi: 15 Ocak 2015. ↩

200. Nusaybin ve Sur'da iliştirilmiş gazetecilik manipülasyonu!, 12 Eylül 2015, Erişim tarihi: 15 Ocak 2015. ↩

201. ↩
202. ↩
203. ↩

204. Af Örgütü: Çatışmalar hak ihlallerini artırdı , İMC TV, 24 Şubat 2016, Erişim tarihi: 25 Şubat 2016. ↩

205. Af Örgütü raporunda Türkiye eleştirisi: Çatışmalar hak ihlallerini artırdı , ''Diken, 24 Şubat 2016, Erişim tarihi: 25 Şubat 2016. ↩

206. 23-27 Temmuz 2015 TİHV Dokümantasyon Merkezi Günlük İnsan Hakları Raporu , Türkiye İnsan Hakları Vakfı, Erişim tarihi: 26 Ocak 2016. ↩

207. Türkiye İnsan Hakları Vakfı, olayları evinin balkonundan izlediği belirtilen 21 yaşındaki Abdullah Özdal'ın özel harekât polislerinin açtığı ateş sonucu göğsüne isabet eden kurşunla yaşamını yitirdiğini bildirmiştir . ↩

208. Şırnak'ta bombalı eylem , 23 Temmuz 2015, Erişim tarihi: 5 Ocak 2016. ↩

209. Cizre Işid'in Kobani'ye Saldırısı Cizre'de Protesto Edildi , Haberler.com', 27 Haziran 2015, Erişim tarihi: 26 Ocak 2016. ↩

210. Bu gösteriler sonrasında zaman zaman protestocular ve Hüda-Par'lılar arasında çatışmalar da yaşanmıştı . ↩

211. CHP'nin önergesi AKP ve MHP'nin oylarıyla reddedildi , Cumhuriyet, 29 Temmuz 2015, Erişim tarihi: 12 Ocak 2016. ↩

212. Cizre’de özerklikten sonra hendekler kazıldı , Zaman, 8 Kasım 2014, Erişim tarihi: 25 Aralık 2015. ↩

213. Cizre'de hendekler kapatılıyor , Evrensel, 1 Ocak 2015, Erişim tarihi: 26 Aralık 2015. ↩

214. Öcalan’ın ’silahları bırakın’ çağrısından sonra hendekler kapatıldı , Mynet, 3 Mart 2015, Erişim tarihi: 5 Ocak

     ↩

215. Bazı kaynaklarda hendek ve barikat meselesinin ilk olarak 2014 yılında gündeme geldiği, yapılan görüşmeler sonucunda Ocak 2015’te kaldırıldığını ve hendeklerin ilk kurulma zamanında özerklik ilanı için değil polis müdahalelerine karşı kullanıldığı ifade edilmiştir. ↩

216. Çatışmaların ardından 3 gün içinde 7 merkezde 'öz yönetim' ilanı! , T24, 13 Ağustos 2015, Erişim tarihi: 21 Aralık

     ↩

217. Cizre sokaklarında hendekler, mevziler ve tedirginlik , Radikal, 19 Ağustos 2015, Erişim tarihi: 21 Aralık 2015 ↩

218. Katliamda konağından çıkmayan Vali'nin meşruiyeti bitmiştir , 15 Ağustos 2015, Erişim tarihi: 25 Aralık 2015. ↩

219. Çelik, Ö. Kazdıkları hendekler birer birer ölmemek için , 15 Ağustos 2015, Erişim tarihi: 25 Aralık 2015. ↩

220. Cizre halkı yitirdiklerini uğurlamaya hazırlanıyor , Evrensel, 12 Eylül 2015, Erişim tarihi: 26 Aralık 2015. ↩

221. HDP'li bakanlar: Cizre'de sokağa çıkma yasağından bu yana 4 kişi hayatını kaybetti , T24, 6 Eylül 2015, Erişim tarihi: 25 Aralık

     ↩

222. Cizre'nin Abluka Altında 7 Günü, Çatışmalı 1 Yılı , Bianet: "Bölge halkı mahallelere polisin girmemesi için sık sık hendekler kazıyor, barikatlar kuruyor.", 10 Eylül 2015, Erişim tarihi: 20 Ocak 2016. ↩

223. Cizreli kadınlar: Hendekler savunmamızdır , DİHA, 6 Ağustos 2015, Erişim tarihi: 20 Ocak

     ↩

224. Demirtaş: Hendek dediğiniz şey darbeye karşı direniştir : "Demirtaş yaşananların halk talebi olmadığı yönündeki bir yoruma da, “Hendek kazan 20 genç olsaydı, 6 general, 36 albay, 10 bin asker neden aylardır mahallelere girememiş? Arkasında halk desteği olmayan hiçbir hareket başarılı olamaz.", Erişim tarihi: 20 Ocak 2016. ↩

225. Voor 'De Jeugd' in Idil is de Turkse staat de vijand , 13 Eylül 2015, Erişim tarihi: 26 Ocak 2016. ↩

226. Kulaksızoğlu B. Kim bu militan gençler? , 27 Eylül 2015, Erişim tarihi: 20 Ocak 2016. ↩

227. Yeni bir kuşak geldi ve sorunun konumunu değiştirdi , Evrensel, 14 Ocak 2016, Erişim tarihi 16 Ocak 2016. ↩

228. ↩

229. Kamer, H. Cizre'de hendeklere nasıl bakılıyor? , BBC, 15 Eylül 2015, Erişim tarihi: 23 Aralık

     ↩

230. Hendekler sebep değil sonuçtur , soL Haber Portalı, 14 Aralık 2015, Erişim tarihi: 23 Aralık 2015. ↩

231. Demirtaş: Şirin görünmek için bir şey yapmam , Al Jazeera, 28 Aralık 2015, Erişim tarihi: 28 Aralık 2015. ↩

232. Kürt Siyasetinden Hendeklere Destek , VOA, 18 Aralık 2015, Erişim tarihi: 4 Ocak 2016. ↩

233. ↩

234. HDK: Saray yönetime el koymuş, bir darbe ile faşist yapı oluşturmuştur , Cihan Haber Ajansı, 19 Ocak 2016, Erişim tarihi: 19 Ocak 2016. ↩

235. Cevat Öneş: Siyaset devre dışı kalırsa çatışmalar daha da yükselir , 27 Aralık 2015, Erişim tarihi: 27 Aralık 2015. ↩

236. Durum Çok Ciddi ! Güneydoğuda Neden Hendekler Kazılıyor ? , 20 Aralık 2015, Erişim tarihi: 4 Ocak 2016. ↩

237. Miroğlu, O. Hendeklere doğru teşhis ve Öcalan’ı hatırlamak , Star 15 Aralık 2015, Erişim tarihi: 4 Ocak 2016. ↩

238. Coşkun, V. Hendek ve siyaset , 14 Eylül 2015, Erişim tarihi: 6 Ocak 2016. ↩

239. Şırnak’ta neler oluyor? , 13 Ağustos 2015, Erişim tarihi: 18 Ocak 2016. ↩

240. Davutoğlu: Cizre'de tek bir sivil kayıp yok , BBC World News, 10 Eylül 2015, Erişim tarihi: 21 Aralık 2015 ↩

241. Cizre’de 20’den fazla sivil ölü var , Cumhuriyet, 11 Eylül 2015, Erişim tarihi: 21 Aralık 2015 ↩

242. Diyarbakır Barosu: Cizre'de 3 sivil başlarından vurularak öldürüldü , BBC World News, 1 Eylül 2015, Erişim tarihi: 21 Aralık 2015 ↩

243. İHD’den tüyler ürperten Cizre raporu: ’Ölü sayısı 10. Bazı cenazeler buzdolabında’ , Taraf, 9 Eylül 2015, Erişim tarihi: 21 Aralık 2015 ↩

244. Cizre’de 5 kişi yaşamını yitirdi , İMC TV, 23 Aralık 2015, Erişim tarihi: 23 Aralık 2015. ↩

245. İHD ve TİHV: 4 sivil keskin nişancılar tarafından vuruldu , İMC TV, 3 Eylül 2015, Erişim tarihi: 21 Aralık 2015. ↩

246. DİHA: Keskin nişancılar Cizre'de bir çocuğu vurdu , BirGün, 5 Eylül 2015, Erişim tarihi: 21 Aralık 2015. ↩

247. ↩

248. Demirtaş'tan AK Parti'ye yakın medyaya: Tuvalet kâğıdı kadar değeri olsaydı... , Sputniknews, 25 Aralık 2015, Erişim tarihi: 26 Aralık 2015. ↩

249. Cizre’de dört gün ambulans bekleyen çocuk hayatını kaybetti , İMC TV, 19 Ocak 2016, Erişim tarihi: 19 Ocak

     ↩

250. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Paksoy’un hastaneye kaldırılması için sokağa çıkma yasağına karşı yapılan tedbir başvurusunu kabul etmişti. ↩

251. ↩

252. Turkey 'must ensure access' to besieged Cizre, says Council of Europe , BBC, 11 Eylül 2015, Erişim tarihi: 29 Aralık 2015. ↩

253. 14/12/2015 – 02/03/2016 79 Günlük Sokağa Çıkma Yasağı Cizre Gözlem Raporu , Türkiye İnsan Hakları Vakfı, Erişim tarihi: 3 Nisan 2016. ↩

254. ↩
255. ↩
256. ↩
257. ↩

258. Mazlum Der’in dehşet veren Silopi raporu , Cumhuriyet, 11 Şubat 2016, Erişim tarihi: 11 Şubat 2016. ↩

259. ↩

260. 44 çocuk öldü 52 çocuk yaralı , Cumhuriyet, 22 Aralık 2015, Erişim tarihi: 6 Ocak 2016. ↩

261. Davutoğlu: Sivil ölümlerin hiçbiri devlet kaynaklı değil , Evrensel, 30 Aralık 2015, Erişim tarihi: 1 Ocak 2016. ↩

262. ↩
263. ↩

264. Şırnak Beytüşşebap’ta 4 sivil öldürüldü , İMC TV, 25 Eylül 2015, Erişim tarihi: 4 Ocak

     ↩

265. Şırnak’ta bir çocuk daha öldürüldü , İMC TV, 27 Ağustos 2015, Erişim tarihi: 4 Ocak

     ↩

266. PKK vurdu de yoksa eşin ölür , Özgür Gündem, 4 Ocak 2016, Erişim tarihi: 4 Ocak 2016. ↩

267. ↩

268. "Demirtaş: Tarafsız soruşturma olsun, PKK’nın yol açtığı sivil ölümler varsa da ortaya çıksın". Diken. 28 Ocak 2016. En son 29 Ocak 2016 tarihinde erişildi. ↩

269. Cizre’de yaralıların bulunduğu bodrumda bir kişi daha hayatını kaybetti, İMC TV, 30 Ocak 2016, Erişim tarihi: 30 Ocak

     ↩

270. "Cizre'de ölü sayısı 6'ya çıktı" . Cumhuriyet. 28 Ocak 2016. En son 29 Ocak 2016 tarihinde erişildi. ↩

271. ↩
272. ↩

273. "Davutoğlu: Yaralı terörist midir diye bakmayız tedavi eder sonra yargıya göndeririz". Diken. 28 Ocak 2016. En son 29 Ocak 2016 tarihinde erişildi. ↩

274. "AYM’den Cizre’de bodrumda mahsur kalanlarla ilgili tedbir talebine ret". Diken. 29 Ocak 2016. En son 30 Ocak 2016 tarihinde erişildi. ↩

275. "Bu devlet bize cevap vermek zorunda: Yalan söyleyen kim?" Diken. 29 Ocak 2016. En son 30 Ocak 2016 tarihinde erişildi. ↩

276. "Anlaşma sağlandı: Bodrumda mahsur kalan yaralılar birbirini taşıyacak". Diken. 30 Ocak 2016. En son 30 Ocak 2016 tarihinde erişildi. ↩

277. HDP’li Sarıyıldız: Cizre’deki yaralıları 112 çağırıyor, emniyet güçleri vuruyor , Diken, 31 Ocak 2016, Erişim tarihi: 31 Ocak 2016. ↩

278. Davutoğlu: Cizre'deki o binayla dünyayı kandırıyorlar , Sputniknews, 2 Şubat 2016, Erişim tarihi: 2 Şubat 2016. ↩

279. Cizre'deki başka bir bodrumda 9 kişi yanarak can verdi , 2 Şubat 2016, Erişim tarihi: 2 Şubat 2016. ↩

280. Cizre’de yangın: 9 ölü, 25 yaralı , İhlas Haber Ajansı, 5 Şubat 2016, Erişim tarihi: 5 Şubat 2016. ↩

281. ↩

282. Cizre'de 9 terörist öldürüldü , Sabah, 5 Şubat 2016, Erişim tarihi: 5 Şubat 2016. ↩

283. Cizre'de 9 kişinin ölümüne dair çelişkili açıklamalar , BBC, 5 Şubat 2016, Erişim tarihi: 5 Şubat

     ↩

284. Cizre’de üçüncü bodrum mu? , Agos, 10 Şubat 2016, Erişim tarihi: 10 Şubat

     ↩

285. Cizre'de yaralıların bulunduğu yeni bir bodrum daha ortaya çıktı, Evrensel, 10 Şubat 2016, Erişim tarihi: 10 Şubat 2016. ↩

286. Teşhis edilemeyen 3 cenaze defnedildi , DİHA, 18 Şubat 2016, Erişim tarihi: 19 Şubat

     ↩

287. Antep’e getirilen cenazeler tanınmayacak durumda, Evrensel, 13 Şubat 2016, Erişim tarihi 19 Şubat 2016. ↩

288. Mazlum-Der Çatışma İzleme ve Çözüm Grubu, 14.12.2015–02.03.2016 Arasında Uygulanan Sokağa Çıkma Yasağı Sonrası Cizre İnceleme ve Gözlem Raporu , 6 Nisan 2016, Erişim tarihi: 6 Nisan 2016. ↩

289. MAZLUMDER: Cizre’de En Az 203 Kişi Öldürüldü , Bianet, 6 Nisan 2016, Erişim tarihi: 6 Nisan 2016. ↩

290. "AİHM, Cizre'deki sokağa çıkma yasağıyla ilgili tedbir talebini reddetti". T24. 12 Ocak 2016. En son 23 Ocak 2016 tarihinde erişildi. ↩

291. ↩

292. "AİHM’den Cizre’ye Tedbir Kararı" . Bianet. 18 Ocak 2016. En son 23 Ocak 2016 tarihinde erişildi. ↩

293. "AİHM'den 'yaşam hakkı' için ilk tedbir kararı". BirGün. 18 Ocak 2016. En son 23 Ocak 2016 tarihinde erişildi. ↩

294. "AİHM'in ilk tedbir kararı Hüseyin’i kurtaramadı". ''Cumhuriyet. 18 Ocak 2016. En son 23 Ocak 2016 tarihinde erişildi. ↩

295. "AİHM’in tedbir kararı verdiği Helin Öncü hastaneye kaldırıldı" . İMC TV. 21 Ocak 2016. En son 23 Ocak 2016 tarihinde erişildi. ↩

296. "Cizre'de AİHM'in 'acil önlem alın' dediği Serhat Altun da hayatını kaybetti". T24. 20 Ocak 2016. En son 23 Ocak 2016 tarihinde erişildi. ↩

297. "Cizre’de yaralı halde ambulans bekleyen Cihan Karaman hayatını kaybetti". Diken. 23 Ocak 2016. En son 29 Ocak 2016 tarihinde erişildi. ↩

298. "İMC TV kameramanı Refik Tekin Cizre’de vuruldu". BirGün. 21 Ocak 2016. En son 20 Ocak 2016 tarihinde erişildi. ↩

299. ↩
300. ↩
301. ↩
302. ↩

303. "AB Bakanı Ali Haydar Konca: Operasyonlar durmalı". Hürriyet. 6 Eylül 2015. En son 23 Ocak 2016 tarihinde erişildi. ↩

304. "Avrupa Konseyinden Sokağa Çıkma Yasağına Tepki". Bianet. 20 Kasım 2015. En son 23 Ocak 2016 tarihinde erişildi. ↩

305. ↩
306. ↩
307. ↩
308. ↩
309. ↩
310. ↩
311. ↩
312. ↩
313. ↩

314. Rusya: Ankara Kürtleri ‘katletme’ politikasına son vermeli , 21 Ocak 2016, Erişim tarihi: 3 Şubat 2016. ↩

315. "Türkiye: Güvenlik Operasyonları ve Artan Ölümler". İnsan Hakları İzleme Örgütü. 22 Aralık 2015. En son 23 Ocak 2016 tarihinde erişildi. ↩

316. ↩

317. "Türkiye: Akademisyenlerin gözaltına alınması ifade özgürlüğü üzerindeki baskıları şiddetlendiriyor". Uluslararası Af Örgütü. 16 Ocak 2016. En son 23 Ocak 2016 tarihinde erişildi. ↩

318. Af Örgütü'nden Cizre açıklaması , 30 Ocak 2016, Erişim tarihi: 30 Ocak 2016. ↩

319. Tarsus'ta Cizre protestosuna saldırı , Evrensel, 29 Ocak 2016, Erişim tarihi: 3 Şubat 2016. ↩

320. Adana'daki protesto gösterisinde 2 kişi yaralandı , Sputniknews, 31 Ocak 2016, Erişim tarihi: 3 Şubat 2016. ↩

321. Ankara Emek ve Demokrasi Güçleri: Cizre'de insanlık dramı yaşanıyor , Evrensel, 26 Ocak 2016, Erişim tarihi: 3 Şubat 2016. ↩

322. Kız Kulesi'nde AKP protestosu , Cumhuriyet, 28 Ocak 2016, Erişim tarihi: 3 Şubat 2016. ↩

323. Cizre'ye yürümek isteyen HDP'lilere müdahale: 150 gözaltı , Radikal, 2 Şubat 2016, Erişim tarihi: 3 Şubat 2016. ↩

324. Kadıköy'de Cizre eylemi , CNN Türk, 2 Şubat 2016, Erişim tarihi: 3 Şubat 2016. ↩

325. Cizre'de son ölüm: 16 yaşındaki Adem İrtegün , Radikal, 28 Ağustos 2015, Erişim tarihi: 9 Şubat 2016. ↩

326. Diyarbakır’dan bir ölüm haberi daha..Cizre protestosunda genç kız öldürüldü! , Taraf, 12 Eylül 2015, Erişim tarihi: 9 Şubat 2016. ↩

327. Diyarbakır’daki Cizre eylemine saldıran polis bir çocuğu öldürdü , Evrensel, 9 Şubat 2016, Erişim tarihi: 9 Şubat 2016. ↩

328. Terör olayları Şırnak'ı 20 yıl geriye götürdü , Yeni Şafak, 30 Ocak 2016, Erişim tarihi: 31 Ocak 2016. ↩

329. Silopi ve Cizre'de restorasyon yapılacak , 13 Şubat 2016, Erişim tarihi: 13 Şubat 2016. ↩

330. Hendek yaralarını sarmak için seferberlik başlıyor , 17 Ocak 2016, Erişim tarihi: 5 Şubat 2016. ↩

331. Cizre ve İdil'de bazı mahalleler 'riskli alan' ilan edildi , Habertürk, 1 Haziran 2016, Erişim tarihi: 2 Haziran 2016. ↩

332. TSK, İdil'de 19 Sur'da da 6 teröristin öldürüldüğünü açıkladı! : "Operasyonda, toplam imha edilen el yapımı patlayıcı sayısı 1.419’dur.", 8 Mart 2016, Erişim tarihi: 8 Mart 2016. ↩

333. Cizre'de dar alanda sıkıştılar , Milliyet, 7 Şubat 2016, Erişim tarihi: 7 Şubat 2016. ↩

334. 60 gün sonra ilk kucaklaşma , Sabah, 13 Şubat 2016, Erişim tarihi: 13 Şubat 2016. ↩

335. DBP raporu: Cizre’de 300 kişi hayatını kaybetti , Diken, 14 Mart 2016, Erişim tarihi: 14 Mart 2016. ↩

336. DBP, Cizre Raporu’nu açıkladı , İMC TV, 14 Mart 2016, Erişim tarihi: 14 Mart

     ↩

337. Cizre'de 10 bin ev hasarlı , Agos, 23 Mart 2016, Erişim tarihi: 23 Mart 2016. ↩

338. Silopi’de hayat normale dönmeye başladı! Yasağın kalkmasıyla birlikte ilçede neler yaşandı?, 11 Şubat 2016, Erişim tarihi: 11 Şubat 2016. ↩

339. arabeye dönen Silopi'nin yeniden inşası için kollar sıvandı , DİHA, 1 Şubat 2016, Erişim tarihi: 1 Şubat

     ↩

340. Silopi halkı yaralarını dayanışmayla sarıyor , DİHA, 2 Şubat 2016, Erişim tarihi: 5 Şubat

     ↩

341. Silopi'deki Tahribat Ortaya Çıktı, Haberler.com, 27 Ocak 2016, Erişim tarihi: 1 Şubat 2016. ↩

342. Silopi'de yaralar sarılıyor , Sabah, 22 Ocak 2016, Erişim tarihi: 5 Şubat 2016. ↩

343. Keçiören Belediyesi Silopi'ye Yardım Tır'ı Gönderdi , Milliyet, 12 Şubat 2016, Erişim tarihi: 12 Şubat 2016. ↩

344. Türk Kızılayı'ndan Silopi'ye Yardım , Milliyet, 12 Şubat 2016, Erişim tarihi: 12 Şubat 2016. ↩

345. Demirtaş: Silopi'de 500'e yakın genç dağa çıktı , 12 Şubat 2016, Erişim tarihi: 12 Şubat 2016. ↩

346. ↩

347. İdil'e askeri sevkiyat , DİHA, 13 Şubat 2016, Erişim tarihi: 13 Şubat

     ↩

348. Cizre ve Sur'da hezimete uğrayan PKK'ya İdil'de de büyük operasyon geliyor , Erişim tarihi: 19 Şubat 2016. ↩

349. İdil Patlamaya Hazır! Halkın Yüzde 90'ı Kaçtı , 13 Şubat 2016, Erişim tarihi: 19 Şubat 2016. ↩

350. İdil patlamaya hazır , Cumhuriyet, 13 Şubat 2016, Erişim tarihi: 13 Şubat 2016. ↩

351. İdil'de nüfus 3000 kişiye düştü , 12 Şubat 2016, Erişim tarihi 19 Şubat 2016. ↩

352. İdil'de tarihi kilisenin kapıları balyozlarla kırdı , DİHA, 26 Şubat 2016, Erişim tarihi: 26 Şubat

     ↩

353. Polis İdil'de 600 yıllık tarihi çeşmeyi yıktı , DİHA, 2 Mart 2016, Erişim tarihi: 3 Mart

     ↩

354. Demirtaş: Cizre’de sokağa çıkmanın cezası ölüm , İMC TV, 11 Eylül 2015, Erişim tarihi: 21 Aralık 2015. ↩

355. CHP’den Cizre Konusunda HDP'ye destek , Milliyet, 10 Eylül 2015, Erişim tarihi: 30 Aralık 2015. ↩

356. Kadınlardan Leyla İmret protestosu , Yuksekovahaber.com, 22 Eylül 2015, Erişim tarihi: 26 Aralık 2015. ↩

357. Bakanlığın görevden alınmasına dayanak oluşturan İmret'in "İç savaş Cizre'den başlayacak" şeklinde bir söz söylediği iddiası daha sonraki süreçte haberi yapan muhabir John Beck tarafından yalanlanmıştır . ↩

358. Cem Özdemir: Cizre’de yaşananlardan Ankara sorumludur , İMC TV, 15 Eylül 2015, Erişim tarihi: 31 Aralık 2015. ↩

359. HDP: Ölüye işkencenin insani, ahlaki açıklaması nedir? , 6 Ekim 2015, Erişim tarihi: 4 Ocak 2016. ↩

360. Hacı Birlik'in cesedi planlı olarak sürüklenmiş! , Radikal, 3 Aralık 2015, Erişim tarihi: 4 Ocak 2016. ↩

361. Hacı Lokman Birlik’i sürükleyen polisler meslekten atıldı , İMC TV, 19 Aralık 2015, Erişim tarihi: 4 Ocak

     ↩

362. SMS geldi; tüm öğretmenler Cizre ve Silopi'den ayrılıyor , Evrensel, 13 Aralık 2015, Erişim tarihi: 21 Aralık 2015. ↩

363. Cizre ve İdil’de öğretmenlere yine mesaj gönderildi , Cumhuriyet, 7 Şubat 2016, Erişim tarihi: 7 Şubat 2016. ↩

364. Cizre, Silopi ve Nusaybin'de tekrar sokağa çıkma yasağı , BBC, 14 Aralık 2015, Erişim tarihi: 2 Ocak 2016. ↩

365. Olaylar süresince daha önce Cizre'de 4, Silopi'de ise 1 kez sokağa çıkma yasağı ilan edilmiş , ardından çatışmaların devam etmesi nedeniyle Silopi'de tekrar sokağa çıkma yasağı konulmuştur . ↩

366. Binlerce Şoför Irak Sınırında Mahsur VOA, 28 Aralık 2015, Erişim tarihi: 28 Aralık 2015. ↩

367. Habur'da Geçişler Yetersiz, Esnaf Mağdur , 8 Ocak 2016, Erişim tarihi: 10 Ocak 2016. ↩

368. Şırnak'ta sokağa çıkma yasağı protestosuna biber gazlı saldırı , Agos, 21 Aralık 2015, Erişim tarihi: 22 Aralık

     ↩

369. Cizre halkı 'Direne direne kazanacağız' sloganlarıyla yürüdü , Evrensel gazete, 22 Aralık 2015, Erişim tarihi: 22 Aralık 2015. ↩

370. Küden, S. Şırnak'ta HDP'lilerin protesto yürüyüşüne polisten müdahale , Radikal, 21 Aralık 2015, Erişim tarihi: 21 Aralık 2015 ↩

371. Cizre'ye yürüyüşe gazlı saldırı , 21 Aralık 2015, Erişim tarihi: 21 Aralık 2015 ↩

372. Anaokuluna PKK bombası , Milliyet, 22 Aralık 2016, Erişim tarihi: 23 Ocak 2016. ↩

373. ↩

374. Teröristler yine okul yaktı , İhlas Haber Ajansı, 22 Aralık 2016, Erişim tarihi: 23 Ocak 2016. ↩

375. PKK'dan hastaneye roketatarlı saldırı , Sabah, 17 Aralık 2015, Erişim tarihi: 23 Ocak 2016. ↩

376. PKK'dan insanlık dışı hareket , Milliyet, 16 Aralık 2015, Erişim tarihi: 23 Ocak 2016. ↩

377. Çevre ve Şehircilik Şırnak İl Müdürlüğü ateşe verildi , Hürriyet, 24 Aralık 2015 ↩

378. Şırnak'ta içinde öğrencilerin bulunduğu kültür merkezine PKK'lı teröristler bomba attı: 6 yaralı , Hürriyet, 25 Aralık 2015, Erişim tarihi: 23 Ocak 2016. ↩

379. Şırnak kent merkezinde bombalı saldırı yaralılar var , Cumhuriyet, 25 Aralık 2015, Erişim tarihi: 26 Ocak 2016. ↩

380. Bir çocuk daha vuruldu , Milliyet, 28 Aralık 2015, Erişim tarihi: 28 Aralık 2015. ↩

381. Teröristler 5 yaşındaki çocuğu öldürdü , Sabah, 28 Aralık 2015, Erişim tarihi: 28 Aralık 2015. ↩

382. Cizre'de 5 yaşındaki Hüseyin ensesine gelen tek kuşunla öldürüldü! T24, 28 Aralık 2015, Erişim tarihi: 28 Aralık

     ↩

383. Önemli Yurtiçi Olaylar (29 Aralık) ↩

384. ↩

385. Cizre’de SES yöneticisi polis kurşunuyla öldürüldü , Evrensel, 30 Aralık 2015, Erişim tarihi: 30 Aralık 2015. ↩

386. SES Cizre Şube Temsilcisi Yural yaralı kadına yardım ederken öldürüldü! , BirGün, 30 Aralık 2015, Erişim tarihi: 30 Aralık 2015. ↩

387. İdil’de de YPS kuruldu , 30 Aralık 2015, Erişim tarihi: 8 Ocak 2016. ↩

388. Rusya: Operasyonları Endişeyle İzliyoruz , Bianet, 31 Aralık 2015, Erişim tarihi: 1 Ocak

     ↩

389. ‘Faili meçhuller, kontralara ihtiyaç duyulmadan yapılıyor’ , Evrensel, 3 Ocak 2016, Erişim tarihi: 3 Ocak 2016. ↩

390. HDP’lilerin Cizre ve Silopi’ye gidişlerine izin verilmedi , Sputniknews, 3 Ocak 2016, Erişim tarihi: 3 Ocak 2016. ↩

391. Şırnak’a gitmek isteyen heyet, ikinci kez engellendi , İMC TV, 4 Ocak 2016, Erişim tarihi: 4 Ocak

     ↩
392. ↩
393. ↩

394. [http://www.sabah.com.tr/gundem/2016/01/08/yine-okul-ve-hastane-yaktilarYine okul ve hastane yaktılar] Sabah8 Ocak 2016, Erişim tarihi: 23 Ocak 2016 ↩

395. [http://www.dha.com.tr/sirnakta-pkklilarin-yaktigi-okul-kullanilamaz-hale-geldi_1107019.htmlŞırnak'ta PKK'lıların yaktığı okul kullanılamaz hale geldi] Doğan Haber Ajansı 7 Ocak 2016, Erişim tarihi: 23 Ocak 2016 ↩

396. Bozarslan M. STK’lardan Hükümet ve PKK’ya Çağrı , VOA, 6 Ocak 2016, Erişim tarihi 10 Ocak 2016. ↩

397. Cizre'de 2 kardeş PKK saldırısında öldürüldü , Bugün, 8 Ocak 2016, Erişim tarihi: 23 Ocak 2016. ↩

398. [http://www.cnnturk.com/turkiye/cizrede-2-kardes-oldurulduCizre'de 2 kardeş öldürüldü] CNN Türk 8 Ocak 2015, Erişim tarihi: 23 Ocak 2016 ↩

399. Davutoğlu: Şırnak, Hakkari ve Tunceli’ye milletvekili atayacağız , 9 Ocak 2016, Erişim tarihi: 10 Ocak 2016. ↩

400. ↩

401. PKK Cizre'de çocukları katlediyor , Sabah, 15 Ocak 2016, Erişim tarihi: 23 Ocak 2016. ↩

402. Cizre'de 10 yaşındaki Büşra Akalın da yaşamını yitirdi , Evrensel, 15 Ocak 2016, Erişim tarihi: 1 Şubat 2016. ↩

403. Cizre'de 10 yaşındaki Büşra Akalın öldürüldü! , 15 Ocak 2016, Erişim tarihi: 1 Şubat 2016. ↩

404. Cizre'de 2 çocuk öldü Radikal 15 Ocak 2016, Erişim tarihi: 1 Aralık 2016 ↩

405. Şırnak'ın Cizre İlçesi'nde güvenlik güçleri ile PKK arasında çıkan çatışmalarda 2'si çocuk 3 kişi yaşamını yitirdi, 1'i çocuk 4 kişi yaralandı Sputnik, 15 Ocak 2016, Erişim tarihi: 1 Aralık 2016 ↩

406. Cizre'de 2'si çocuk 3 kişi yaşamını yitirdi CNN Türk, 15 Ocak 2016, Erişim tarihi: 1 Aralık 2016 ↩

407. Şırnak'ın İdil İlçesi'nde üç polis şehit, dört polis yaralı , 18 Ocak 2016, Erişim tarihi: 18 Ocak 2016. ↩

408. Şırnak'ta polis servisine roketatarlı saldırı: 2 şehit, Mynet, 18 Ocak 2016, Erişim tarihi: 18 Ocak

     ↩
409. ↩
410. ↩
411. ↩
412. ↩

413. "Cizre’ye yürümek isteyenlere gaz bombası ve tazyikli suyla saldırı". Diken. 28 Ocak 2016. En son 29 Ocak 2016 tarihinde erişildi. ↩

414. "Başbakan Davutoğlu İçişleri Bakanlığı’nda bekleyen HDP’li vekillere seslendi". Milliyet[. 29 Ocak 2016. En son 29 Ocak 2016 tarihinde erişildi. ↩

415. Emine Ayna siyasetten çekildiğini açıkladı , ''Evrensel, 30 Ocak 2016, Erişim tarihi: 30 Ocak 2016. ↩

416. PKK Şırnak'ta 3 okul yaktı! Sabah, 31 Ocak 2016, Erişim tarihi: 1 Şubat 2016 ↩

417. PKK'nın kaçırdığı polis kurtarıldı Milliyet 1 Şubat 2016, Erişim tarihi: 1 Şubat 2016 ↩

418. PKK'nın kaçırdığı polis operasyonla kurtarıldı Hürriyet 1 Şubat 2016, Erişim tarihi: 1 Şubat 2016 ↩

419. YPS Güçlerinin Şırnak Polis Karakoluna Saldırı Anı , 5 Şubat 2016, Erişim tarihi: 7 Şubat 2016. ↩

420. YPS’den polis merkezine eylem , Özgür Gündem, 5 Şubat 2016, Erişim tarihi: 7 Şubat 2016. ↩

421. Şırnak kent merkezinde şiddetli çatışma , 5 Şubat 2016, Erişim tarihi: 7 Şubat 2016. ↩

422. PKK, Şırnak'ta emniyet binasına saldırdı , CNN Türk, 5 Şubat 2016, Erişim tarihi: 7 Şubat 2016. ↩

423. ↩

424. Demirtaş: Cizre’de toplu katliam yapıldı, açıklanmıyor , İMC TV, 9 Şubat 2016, Erişim tarihi: 9 Şubat 2016. ↩

425. Demirtaş: Cizre'de toplu katliam yapıldı , BBC, 9 Şubat 2016, Erişim tarihi: 9 Şubat

     ↩
426. ↩

427. HDP'den Cizre mektubu , CNN Türk, 14 Şubat 2016, Erişim tarihi: 15 Şubat 2016. ↩

428. ↩

429. PKK, İdil'de Kerkük-Ceyhan boru hattına saldırı düzenledi , Habertürk TV, 27 Şubat 2016, Erişim tarihi: 28 Şubat 2016. ↩

430. Şırnak merkezde de sokağa çıkma yasağı ilan edildi , 14 Mart 2016, Erişim tarihi: 14 Mart 2016. ↩

431. ↩

Kategoriler